Nieuwe omroep ON toont de zwakke plek in de Mediawet

Nederland heeft al bijna honderd jaar een uniek pluriform omroepbestel, waarin maatschappelijke groeperingen met uiteenlopende overtuigingen hun stem kunnen laten horen. Ten tijde van de verzuiling bedienden katholieken, protestanten, sociaal-democraten en vrijzinnigen hun achterban met eigen omroepverenigingen. Toen die verzuiling verdween en de samenleving versnipperde, kregen nieuwe groepen toegang tot het bestel. De onafhankelijke NOS was er voor de objectieve nieuwsgaring.

Het is een mooi systeem dat het mogelijk maakt op radio, tv en internet het maatschappelijk debat te voeren vanuit alle hoeken van de samenleving. Het idee erachter is dat het bestel zo een positieve invloed kan hebben op de sociale cohesie, en uiteindelijk op het functioneren van de democratische rechtsstaat.

Maar wat gebeurt er als er een omroep komt met principes die het bestel ondergraven? Ongehoord Nederland (ON) voldeed aan de officiële vereisten in de Mediawet: het wist 50.000 leden te werven en vertegenwoordigt een herkenbare stroming in de maatschappij, namelijk die van boze rechtse burgers die zich door andere media niet gehoord voelen. Het heeft een redactiestatuut en leverde een plan in voor onderscheidende journalistieke programma’s. So far so good.

ON brengt nepnieuws

Maar op de site en het YouTubekanaal van ON kan de kijker al zien wat deze omroeporganisatie met de zendtijd wil doen. En dat stemt tot zorgen. ON brengt daar nepnieuws, onder andere over de coronavaccinaties, en bestrijdt de onafhankelijkheid van de NOS. Volgens ON is dat geen onafhankelijk nieuwsmedium, verspreidt de NOS desinformatie en discrimineert het zelfs ‘blanke’ mensen.

Met deze aanvallen op de NOS ondermijnt ON het vertrouwen in het omroepbestel en in de journalistiek als geheel. De Raad voor Cultuur, die moest oordelen over toelating van ON tot het bestel, uitte terecht haar zorgen hierover. Toch kon de omroep niet worden tegenhouden, omdat de toetsingscriteria in de Mediawet te beperkt zijn. Elke omroep wordt toegelaten die een duidelijke maatschappelijke stroming vertegenwoordigt.

Dit is een duidelijk signaal dat de Mediawet niet meer past in deze gepolariseerde tijd, waarin nepnieuws en het stelselmatig ondermijnen van het vertrouwen in instituties tot de dagelijkse realiteit behoren. Door clubs als ON zo makkelijk toegang tot het stelsel – en daarmee legitimiteit – te geven, werkt het omroepbestel in feite mee aan het van binnenuit uithollen van onze democratische rechtsstaat. Het is hoognodig dat een nieuw kabinet de Mediawet aanpast met een democratisch toetsingskader. Het is naïef te denken dat onze rechtsstaat deze aanvallen wel kan verwerken.