Niemand mag zo heten als Kim Jong-uns dochter

Was het een politiek signaal, een eerbetoon of het afdwingen van een grootse toekomst? Misschien probeerden een plaatselijke NSB-leider in het Brabantse Vught en zijn vrouw het in maart 1941 allemaal tegelijk met de vernoeming van hun kind. ‘Een zoon voor den nieuwen tijd werd ons geschonken’, luidde de openingsregel van hun familiebericht in de krant. Daarachter de namen van het jongetje: ‘Anton Adolf Benito’. Elke lezer zal in die dagen onmiddellijk aan Mussert, Hitler en Mussolini hebben gedacht.

De leiders van destijds lieten het zich welgevallen. Hun voornamen waren niet verboden. Integendeel, het voelde als eerbetoon aan de Führer en de Duce.

Het gaat er anders aan toe in het Noord-Korea van nu. Daar doet dictator Kim Jong-un de naam van zijn negenjarige dochter en mogelijk ook beoogde opvolger in de ban. Wie nu al net als zij Ju-ae heet, moet dat bij de burgerlijke stand gaan veranderen. Wie het niet vrijwillig doet, kan op ingrijpen van hogerhand rekenen.

Diederikdichtheid

Iets soortgelijks gebeurde eerder al met zijn eigen naam en die van zijn vader en grootvader, de voorgangers in de Kim-dynastie. Het exclusief claimen van voornamen door de heerser was in de loop van de geschiedenis vaker te zien in de regio, in China en andere landen die in de confuciaanse tradities staan of stonden.

De westerse geschiedenis kent dit soort verboden nauwelijks. Waar in het oude Egypte hele reeksen farao’s regeerden onder dezelfde exclusieve naam, deden latere vorstenhuizen in Europa dat niet. Karels, Willems en Fransen kwamen voor in diverse monarchieën, maar evengoed binnen gewonere gezinnen. Ook de andere adel viel lang terug op ongeveer dezelfde voornamen en net als bij ‘normale stervelingen’ werd er wel geregeld vernoemd naar voorouders.

Er bestonden wel enkele uitzonderingen. Zo was de Lodewijk- en Diederikdichtheid in families met blauw bloed hoger dan elders en trof je ook zelden een adellijke Aaltje aan.

Traktor, Tank, Elektrina

Merkwaardig genoeg toont onderzoek aan dat voornamen van adellijke en de rest van de Nederlandse jongens en meisjes meer uit elkaar gingen lopen na 1970, toen de scheidslijnen tussen de standen voor een belangrijk deel waren weggevallen.

Wat in sommige landen op sommige momenten wel verboden werd, was de slinkse methode om jongens en meisjes toch de schijn van blauw bloed mee te geven: voornamen als Prins, Prinses of Baron.

In republieken waren niet zelden de voornamen van de nieuwe leiders in trek. Zo ging het ook in de Sovjet-Unie. Ouders kozen daar bovendien voor afkortingen met namen van de grote leider: Volen stond voor ‘Volja Lenina’ (Lenins wil) en Vidlen voor ‘Velikie idei Lenin’ (grote ideeën van Lenin). Maar voornamen eerden evengoed de vermeende vooruitgang dankzij de revolutie in het algemeen: jongens en meisjes heetten Traktor, Tank, Elektrina of Algebrina.

Extreemrechtse sympathieën

Adolf was lang een heel gebruikelijke voornaam in Nederland en Duitsland. Vanaf de jaren negentig van de negentiende eeuw werd hij in Duitsland wel steeds minder gegeven. Vanaf de opkomst van de NSDAP volgde een opleving. De populariteit ging weer bergafwaarts vanaf 1942. Na het keren van de kansen in de oorlog kregen minder jongetjes de naam ‘Adolf’.

Na 1945 ging de naam niet in ban. Alleen als de burgerlijke stand in Duitse gemeenten een duidelijk vermoeden heeft dat de naam te maken heeft met extreemrechtse sympathieën, kan die worden geweigerd.

Rond de geboorte van Anton Adolf Benito werden in Nederland overigens ook kinderen geboren die een of meerdere voornamen kregen van leden van het koningshuis in ballingschap. Zo’n verwijzing gold als kleine daad van verzet en kon de jonge ouders ongekende hoeveelheden felicitatiekaarten van onbekende en vaak bewust anoniemblijvende landgenoten opleveren.

Lees ook:

Ik ging mijn bijnaam Appie ineens missen

Ik ben op een middelbare school in Zwolle. In het muzieklokaal druppelen de leerlingen van 4-vwo binnen. De verschillende subculturen klonteren samen en de witte raven zitten door het lokaal, de meesten ervan achterin. Dicht bij de uitgang.