Neem schrijvers in dienst, zodat ze eindelijk een normaal salaris kunnen verdienen

De deplorabele financiële staat waarin Nederlandse schrijvers verkeren moet worden aangepakt. Slechts 55 auteurs ­– literair of anderszins – weten een modaal inkomen te verdienen met hun boeken. “De overgrote meerderheid van de duizenden mensen die per jaar een boek uitbrengen, houdt aan die noeste arbeid hooguit een grijpstuiver over, of zelfs geen cent”, meldt Trouw (28 maart).

Als schrijver herken ik dit beeld. Mijn eerste boek onder contract bij een uitgever lag voor tien euro in de schappen. Het is in deze sector gewoon dat een auteur 10 procent royalty’s ontvangt over de verkoopprijs van een boek. Van mijn debuut werden tweeduizend exemplaren verkocht, dus ik hield daar 2000 euro aan over. Bruto, voor – omgerekend in tijd – vier maanden fulltime werk, zonder voorschot. Het is eenvoudigweg niet mogelijk om van 500 euro bruto per maand rond te komen. Ik moest mijn huis vorig jaar tien maanden onderverhuren omdat ik platzak was en de huur niet meer kon opbrengen.

Alles voor de kunst

De systematiek van de boekenwereld is redelijk uniek. Het is een ziek systeem: iedereen heeft een normaal inkomen aan de productie en verkoop van een boek: uitgeverijen, platforms als Bol.com, boekhandels, redacteuren, vormgevers, pr-medewerkers, logistieke bedrijven, het Centraal Boekhuis. ­Iedereen, behalve de schrijver, die nota bene het meeste werk moet verzetten. Het lijkt normaal te worden gevonden dat je van schrijven niet rijk wordt. Want alles voor de kunst.

Het is valse romantiek. Bovendien gaat het er niet om of je al dan niet rijk wordt van schrijven, de vraag zou vooral moeten zijn hoe serieus de schrijver wordt genomen als geen uitgever ­bereid is om hem of haar naar behoren te betalen voor het werk dat wordt geleverd. Een beginnende schrijver staat sowieso al met 10-0 achter; waar een ­Buwalda, Koch of Noort miljoenen in het laatje brengen en dus hun gage kunnen uitonderhandelen, daar moet de debutant onbezoldigd aan zijn opus magnum beginnen. Náást zijn reguliere werk. Dat de meeste bestselling auteurs ook ooit zo zijn begonnen, is een drogreden.

Er zijn in Nederland zo’n zestigduizend schrijvers die hun schrijverij niet als hobby zien, maar als serieus werk. Per jaar komen er om en nabij zeventienduizend boeken uit, van ruwweg eenzelfde aantal schrijvers. Dat er slechts 55 schrijvers (0,09 procent) ook daadwerkelijk een modaal inkomen verdienen, zou in elke willekeurige andere branche de alarmbellen laten afgaan, tot en met de politiek aan toe.

Vakantiedagen

Er moet een oplossing komen en die is wat mij betreft vrij simpel. Laat schrijvers die dat willen onder de vleugels van een uitgeverij vallen en neem ze in dienst als werknemer. Net als de redacteur, de grafisch vormgever, de uitgever zelf, de marketingmedewerker, kortom, iedereen die bij de uitgeverij werkt. Want iedereen die bij of voor een uitgeverij werkt, krijgt naar behoren een ­salaris of een (freelance) vergoeding. Behalve de maker, de schrijver.

Dus, uitgevers van Nederland, neem je eigen branche en je schrijvers serieus en zorg dat ze net als de andere medewerkers van het bedrijf als werknemer worden gezien. Inclusief bijbehorend salaris, vakantiedagen, opbouw van pensioen en meer van zulks. Dat kan ook een tijdelijk of freelance contract zijn, maar zorg ervoor dat de hele basis van je onderneming stabiel is. Want zonder schrijvers geen boeken en zonder boeken geen uitgeverijen en boekhandels die een omzet van meer dan 700 miljoen per jaar realiseren. Wanneer dan die basis goed is, is voor de schrijver die 10 procent aan royalty’s daar bovenop een mooie provisie.

Lees ook:

Bijna geen schrijver kan in Nederland leven van zijn werk

Maar weinig Nederlandse schrijvers kunnen rondkomen van de verkoop van hun boeken. Veruit de meesten hebben een bijbaan nodig. De letteren dreigen een hobby te worden.

De nieuwe Buwalda komt in drie delen

Negen jaar na zijn uiterst succesvolle debuut Bonita Avenue heeft Peter Buwalda zijn tweede boek af. Otmars zonen is nog maar deel 1 van een trilogie. Ambitieus? “Ik wil een boek schrijven dat ik zelf zou willen lezen. Kennelijk hou ik van dikke boeken.”