De verkiezingswinst van BBB is deels te danken aan oud-aanhangers van Forum en de PVV. Gevestigde partijen moeten echter niet de fout maken geen zaken met deze nieuwkomer te willen doen, schrijft Kemal Rijken. Hij is politicoloog en historicus.
‘Sweet Caroline, good times never seemed so good’, viel woensdag te horen op het verkiezingsfeest van de BoerBurgerBeweging (BBB), waar voorvrouw Caroline van der Plas op het podium werd gehesen. Daar vierde ze haar monsterzege in de Provinciale Staten en de Eerste Kamer. De bijeenkomst was niet in Amsterdam of Den Haag, maar in Bathmen, een boerendorp achter Deventer. Je rijdt er langs op de A1 richting Duitsland.
Voor de harde kern van BBB is Bathmen een logische plek, maar voor de vele stedelingen die op de partij hebben gestemd niet. Waarom stemmen op een boerenpartij? Het is juist Van der Plas die de mensen in rijtjeshuizen en Vinex-wijken aanspreekt. Met haar discours belichaamt zij de nuchterheid waarvan Nederlanders houden: doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. En ze heeft zich in de Tweede Kamer ontwikkeld tot een slimme debater die zich niet aan rechts-extremistische standpunten bezondigt.
Toch trappen sinds de verkiezingsavond zowel politici als analisten in dezelfde valkuil. De partij wordt op een hoop geveegd met rechts-radicale partijen en wordt door dat frame indirect buitengesloten. Met name de houding van de partijen die Nederland sinds 2003 hebben bestuurd, spreekt boekdelen. Hun leiders zeggen zich ‘te bezinnen’ na deze uitslag, maar hopen stiekem dat BBB een politieke passant is, een verschijnsel dat weer verdwijnt. Anderen roepen dat Van der Plas en haar mensen bonje zullen krijgen en dat de partij daardoor ten onder zal gaan.
Dat valt nog te bezien. Toegegeven, veel kiezers van PVV en FvD liepen over naar BBB. Zij behoren tot de vaak genoemde ‘15 procent’, die sinds de Fortuynrevolte uit onbehagen op nieuwe rechtse partijen stemt. Door de moord op Pim Fortuyn in 2002 zijn deze kiezers telkens op zoek naar een nieuwe messias: van Verdonk tot Wilders tot aan Baudet. Nu zijn ze dus op planeet Van der Plas beland. Daar wordt hun ontevredenheid beantwoord met nuchtere in plaats van discriminatoire standpunten.
Licht-populistische stijl die niet racistisch is
Door een licht-populistische stijl die niet racistisch is, is BBB echter meer dan de nieuwe FvD of PVV. Het is een catch all-partij die ook kiezers uit het midden trekt. Ook heeft Van der Plas getracht een kader met degelijke mensen op te bouwen, blijkt uit onderzoek van journalist Chris Aalberts. Het aantal oud-PVV’ers, -FvD’ers en -Farmers Defence Force-leden is er op één hand te tellen. De kandidaten komen voort uit gevestigde of lokale partijen en hebben soms politieke ervaring. Verder houdt Van der Plas niet van experimenten en wil ze samenwerken.
Het zijn juist deze feiten die VVD, D66, CDA, CU, PvdA en GroenLinks moeten doen inzien dat besturen met BBB een serieuze optie is. Er wordt her en der al met de partij gepraat, toch bestaat de kans dat er een cordon sanitaire tegen BBB komt om het beleid van Rutte IV door te voeren.
In België zie je waartoe dat leidt. De ‘schutkring’ is daar tegen een rechts-radicale partij gericht. Wat je daar ook van vindt, het heeft ervoor gezorgd dat een aanzienlijk deel van de kiezers sinds 1991 nooit is vertegenwoordigd in het bestuur en dat de partij niet is verdwenen. En telkens waren er brede coalities nodig, met grijs beleid als gevolg.
Het is daarom verstandig de uitgestoken hand van Van der Plas aan te nemen. Daardoor zullen wij uiteindelijk alleen maar verliezen, hoor ik de gevestigde partijen al denken. Fout! Door BBB in bad te nemen, kan die zich in de praktijk bewijzen en kunnen kiezers bij volgende verkiezingen een beter afgewogen oordeel vellen.
Zo hoort het te gaan in een volwassen democratie. Of zijn de bestuurderspartijen misschien bang voor een nog grotere BBB?
Lees ook:
Winst BBB kan juist kans zijn voor zieke natuur, menen ze in Overijssel
Natuurliefhebbers in Overijssel vrezen niet voor de gevolgen van de monsterzege van de BoerBurgerBeweging. Zelfs het provinciale GroenLinks is mild.
De BBB is van boerenbeweging een ‘brede volkspartij’ geworden
‘Dit ging om véél meer dan stikstof alleen’, zeggen BBB’ers over de monsterzege bij de Provinciale Statenverkiezingen. ‘Mensen willen gewoon hun leven terug.’
