Nederland moet geen wapensystemen van de VS meer kopen

Defensie krijgt er komend jaar structureel vijf miljard euro bij, zo staat in de Voorjaarsnota. Dat geld brandt in de zakken van de Defensietop. Er is een boodschappenlijstje opgesteld met onder meer extra F-35 straaljagers (Lockheed Martin), kruisraketten (waarschijnlijk type Tomahawk van Raytheon), MQ-9 Reaper-drones (van General Atomics) en uitbreiding van het Patriot-luchtverdedigingssysteem (Raytheon). Ook moeten voorraden en wapens die aan Oekraïne zijn geleverd worden aangevuld.

Om te bevorderen dat lidstaten hierbij samenwerken heeft de Europese Unie een aanmoedigingspremie van 500 miljoen euro beschikbaar. Ook wil de Europese Commissie dat lidstaten hun investeringsbehoeftes afstemmen, samenwerken bij de inkoop en bij voorkeur bij Europese leveranciers afnemen.

EU-landen kopen weinig samen in

Om dat te stimuleren kunnen belangrijke Europese defensieprojecten van btw worden vrijgesteld. Dat is ook goed nieuws voor de Nederlandse defensie-industrie, bestaande uit zo’n 300 bedrijven waar 20.000 mensen werken.

Van de 36 miljard euro die de EU-landen in 2020 uitgaven aan nieuw materieel en uitrusting werd slechts 4 miljard gezamenlijk ingekocht. Onderzoekers Danny Pronk, Dick Zandee en Adája Stoetman van Clingendael schreven onlangs een rapport over nut en noodzaak van gezamenlijke inkoop en het versterken van de Europese defensie-industrie. Zij onderscheiden negen aanjagers voor defensiesamenwerking in Europa, zoals standaardisatie van materieel (efficiënter inkopen, gezamenlijk onderhoud, uitwisselbaarheid), schaalgrootte van de industrie en verminderen van strategische afhankelijkheden.

Of je nu voor of tegen een Europees leger bent, samen inkopen en ontwikkelen gaat versnippering tegen en zorgt ervoor dat we voor hetzelfde geld onze krijgsmachten extra kunnen versterken.

Nederland is de grootste importeur uit de VS

Het Nederlandse leger is van oudsher sterk op de VS georiënteerd, zoals ook uit het verlanglijstje blijkt. Nederland staat in de top-10 van exportmarkten voor de Amerikaanse defensie-industrie en is de grootste importeur binnen de EU. En Amerika is nu eenmaal de grootste wapen-exporteur ter wereld. Dankzij de fenomenale inkoopkracht van het Amerikaanse leger kan het state of the art wapensystemen maken.

Maar is onze fixatie op de Amerikaanse defensie-industrie ook gewenst? We hebben het steeds vaker over strategische autonomie. De corona-pandemie heeft ons ervan doordrongen hoe afhankelijk wij van China zijn. De oorlog in Oekraïne heeft onze energie-afhankelijkheid van Rusland blootgelegd. Terecht wordt gekeken hoe wij in strategische sectoren minder afhankelijk van anderen hoeven zijn.

De banden met de VS voelen vertrouwd. We hebben veel aan onze samenwerking met de Amerikanen te danken. En toen wij in Europa na de val van de Muur ons vredesdividend potverteerden, garandeerden de Amerikanen onze veiligheid.

Maar tijden veranderen. De jaren onder president Trump hebben dat gedemonstreerd. In Europese hoofdsteden werd opgelucht ademgehaald toen Biden in januari 2020 werd geïnaugureerd. En de Oekraïne-oorlog heeft de NAVO gereanimeerd.

Wat als er weer een Trumpist komt?

Er is geen garantie dat dit zo blijft. Het is niet denkbeeldig dat er na de presidentsverkiezingen in 2023 weer een Trumpist in het Witte Huis komt. En de vraag is hoe die denkt over de levensvatbaarheid van NAVO, of hij Poetins veldtocht in de context van internationaal recht en zelfbeschikking beziet of verlangt dat wij partij kiezen tegen China.

Welke politieke kleur de volgende president ook heeft, zolang de VS China als existentiële bedreiging beschouwen wordt de druk op Europa groter om zijn eigen boontjes te doppen, zodat de VS hun militaire inspanningen op de Indo-Pacific kunnen richten.

Alleen daarom al moet het kabinet niet overhaast besluiten de extra miljarden in de VS uit te geven, maar serieus werk maken van gezamenlijke Europese inkoop. Waar dat kan, Made in Europe.

Lees ook:

Defensie hoeft niet meer op een houtje te bijten: miljarden erbij om het gammele gebouw te stutten

Mede door de Oekraïne-oorlog krijgt Defensie er structureel 5 miljard euro per jaar bij. Hoe dat geld wordt besteed, staat in de langverwachte Defensienota.

Defensie koopt kruisraketten en extra F-35's

Het ministerie van Defensie wil nog eens zes F-35-gevechtsvliegtuigen aanschaffen. Verder moet de marine kruisraketten krijgen. Dat staat in de nieuwe Defensienota. bevestigen bronnen na berichtgeving van De Telegraaf en de NOS hierover.