Nederland heeft niets gedaan tegen belastingontwijking
Nederland heeft als EU-voorzitter niets gedaan tegen het ontwijken van belasting, menen Maaike van Diepen en Guiseppe van der Helm van Justice Nederland.
De richtlijn tegen belastingontwijking die 20 juni werd aangenomen, is een uitgeklede versie van eerdere voorstellen en zal het probleem van belastingontwijking niet aanpakken. De dupe daarvan zijn u en ik, maar ook mensen in ontwikkelingslanden.
Anderhalve week geleden werd de Ecofin-raad, waar alle Europese ministers van financiën bij elkaar komen, voor het laatst voorgezeten door Nederland. Eén van de hoofdpunten op de agenda: een nieuwe richtlijn tegen belastingontwijking. In april gaf Dijsselbloem toe dat Nederland te vaak 'onderdeel van het probleem is' en dat we 'onderdeel van de oplossing moeten worden'. Mogelijkheden daartoe waren er zat het afgelopen half jaar tijdens Nederlands voorzitterschap.
Zo klopt het kabinet zichzelf op de borst als het gaat om de onlangs aangenomen richtlijn voor uitwisseling van gegevens over multinationale ondernemingen tussen Europese belastingdiensten. Dit voorstel was echter al een half jaar daarvoor binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) afgetimmerd. Het gaat daarbij om een aantal financiële gegevens die per land gerapporteerd moet worden door bedrijven, zoals winst, aantal werknemers en belastingverplichtingen. Het wordt dan duidelijk of de activiteiten en winsten van bedrijven in alle landen waar zij actief zijn in verhouding staan tot de belasting die ze daar betalen. Deze gegevens zijn ook van belang voor het publiek en voor landen buiten de Oeso- zoals ontwikkelingslanden. Het publiek maken van deze rapportages stuit nog op veel tegenstand in de Europese Raad van ministers van financiën.
Ernstig afgezwakt
Dan is er ook de net aangenomen richtlijn tegen belastingontwijking, die slinkse constructies een halt moet toeroepen. Nu ook België heeft ingestemd met de richtlijn, nadat ze een toezegging kregen voor uitstel van invoering, wordt het akkoord door onder andere minister Dijsselbloem als een grote overwinning gevierd. Terecht?
Het voorstel, gepresenteerd op 28 januari, was al niet bijster sterk. Onder Nederlands voorzitterschap werd het bovendien ernstig afgezwakt. Eén van de belangrijkste onderdelen had ervoor moeten zorgen dat situaties waarin winsten van een buitenlandse dochteronderneming nauwelijks worden belast, niet meer voor zouden komen. Hierdoor wordt het onaantrekkelijk voor Europese bedrijven om winsten te verschuiven naar belastingparadijzen. Daar zouden ook ontwikkelingslanden veel baat bij hebben.
Wereldwijde trend
Zij blijven echter in de kou staan. Het uiteindelijke compromis is onder druk van verschillende lidstaten zo zwak geworden, dat het mogelijk blijft winsten te verschuiven naar belastingparadijzen. Sterker nog, door het verzwakken van de anti-belastingontwijkingsrichtlijn versterken de EU-lidstaten de onderlinge race naar de bodem. Door de aangenomen maatregelen te koppelen aan nationale tarieven, overwegen steeds meer EU-landen deze tarieven te verlagen. De verlaging in tarieven, en daarmee de verlaging in opbrengsten voor de overheid, is een wereldwijde trend. Dit verlies moet vervolgens door de rest van de samenleving worden opgehoest.
Wat we zien, kortom, is dat Nederland en andere lidstaten graag willen scoren voor de bühne. Cosmetische ingrepen moeten de burger doen geloven dat PanamaPapers en LuxLeaks verleden tijd zijn. Niets is minder waar. In plaats van de anti-belastingontwijkingsrichtlijn, zou deze richtlijn beter de belastingontwijkingsrichtlijn kunnen heten. Die de race naar de bodem alleen maar versterkt. Met dank aan het Nederlandse voorzitterschap.
