Nederland gedraagt zich over de grens als de eerste de beste dubieuze investeerder

Een bedrijf opkopen, met hoge schulden opzadelen, daar zelf vele miljoenen beter van worden, en wegwezen: het is een werkwijze die je associeert met dubieuze investeerders die puur en alleen gericht zijn op het binnenharken van zoveel mogelijk geld. Het is beschamend dat ook Tennet – enig aandeelhouder: de Nederlandse staat – zich met zulke praktijken bezighoudt.

Hoe dat in zijn werk is gegaan, bleek deze week uit onderzoek van platform Investico en de Duitse omroep NDR. Die laten hiermee een staaltje van grensoverschrijdende samenwerking zien waar Tennet een puntje aan kan zuigen.

Als reden voor de overname van een flink deel van het Duitse hoogspanningsnet werd destijds in 2010 gegeven dat het handig was om de stroomnetten in Noordwest-Europa met elkaar te verknopen. Dat zou goed zijn voor de marktwerking, en het mogelijk maken stroom internationaal uit te wisselen. Juist ook windenergie en zonnestroom, zodat die zo goed en goedkoop mogelijk kon worden benut.

Nederland heeft dit trucje afgekeken

In de praktijk, dertien jaar verder, komt die groene stroom niet eens goed van Noord- naar Zuid-Duitsland: op winderige dagen wekken de windmolens in het noorden meer stroom op dan het elektriciteitsnetwerk aankan, terwijl in het zuiden de gascentrales hoger moeten worden opgestookt. Want terwijl Nederland sinds de overname bijna een miljard euro aan dividend opstreek, toonde de trotse eigenaar zich bepaald niet scheutig met investeringen in het Duitse net. Dat is nu zo gammel dat het de noodzakelijke energietransitie belemmert, en er voor de Duitse overheid nog maar één ding opzit: het stroomnet, inmiddels met flink gegroeide schuldenberg, terugkopen.

Het is niet zo moeilijk te bedenken van wie Nederland dit trucje heeft afgekeken. Het overkwam in de jaren nul verschillende bedrijven die door Britse investeerders te grazen werden genomen: Lion Capital zadelde de Hema op met enorme schulden en rentelasten, de toenmalige krantenuitgever PCM – waaronder ook deze krant viel – werd in 2004 overgenomen en vervolgens kaalgeplukt door opkoopfonds Apax.

Duitsland had misschien zelf beter moeten weten, en zijn stroomnet – immers kritieke infrastructuur – in eigen hand moeten houden. Een investeerder op afstand gedraagt zich nu eenmaal anders, kijkt met een andere blik – met dollartekens in de ogen – naar rookworsten en kwaliteitskranten. Nederland was misschien wel begaan met dat Europese stroomnet, voorzag voor zichzelf daarin zelfs een rol als powerhub, maar had moeten weten dat hiervoor grote investeringen nodig waren. In de praktijk telde het rendement toch zwaarder, waardoor een beloftevolle overname weinig verheffend uitpakte.