Natuurlijk willen ‘deeltijdprinsesjes’ het personeelstekort niet oplossen

Ze zijn verdwenen en we weten niet waarheen. Toen de pandemie hele sectoren van de economie lam legde, zochten flexkrachten, zzp’ers, en mensen die niet stil konden zitten elders emplooi. De teststraten en de vaccinatielocaties zijn weer opgedoekt, ­bijna alle sectoren draaien als vanouds. Iedereen kan weer terug naar waar hij vandaan kwam. Maar overal vallen grote gaten. Schiphol, kinderopvang, onderwijs, zorg, horeca, ­politie, bouw, retail: ze smeken om mensen. Om nog veel meer mensen dan voor de pandemie.

Er is veel werk. Er zijn te weinig mensen die het willen doen. Toch kom ik overal het cijfer tegen dat ­ongeveer 1 miljoen mensen werk zoeken, ander werk, leuk werk, fijn werk, goedbetaald werk. Een deel daarvan heeft geen werk, een ander deel wel, maar is daar niet tevreden mee. Kennelijk sluit de vraag niet op het aanbod aan. Dat zal dus wel een heel complex probleem zijn.

Deeltijdprinsesjes

Niet zo complex of snelle rekenaars vinden wel een oplossing, een muizengaatje, een geitenpaadje, een blik goedkope arbeidskrachten. Zo zeggen de grote-stappen-gauw-thuis analisten dat het probleem ­gefikst is als alle deeltijdwerkers er een paar uurtjes bij nemen. Met een scheef oog wordt meteen naar ‘deeltijdprinsesjes’ gekeken. Dat tegenwoordig ook mannen in deeltijd werken en geprezen worden om hun papadag en verlengde bevallingsverlof doet dan even niet ter zake. Hup meiden, aan de bak!

Waarom die meiden niet staan te trappelen, werd duidelijk uit een ­andere analyse. Men becijferde dat vrouwen met een volledige baan het kleinste beetje ‘tijd voor zichzelf’ overhouden van alle werknemers, gezien de aanspraak die wordt gemaakt op hun huishoudelijke, opvoedende en mantelzorgtaken. Ik snap wel dat vrouwen niet bereid zijn het collectieve probleem te fiksen. Ze doen al zoveel.

Arbeidsmigranten

Arbeidsmigranten dan. De Europese Unie, die de grootste moeite heeft de stroom politieke en economische vluchtelingen tegen te houden en/of het leven zuur te maken, wil regulier gaan werven in Noord-Afrika. Niet gespecificeerd waar dan wel. Libië? Algerije? Mali? Soedan? Fijn samenwerken met de lokale overheid?

Niet gespecificeerd is wat voor ­arbeidskrachten. Waarschijnlijk vooral mensen met een praktische opleiding en enige werkervaring, want die hebben we nodig. En kennelijk vinden we die niet in de gammele bootjes die de Middellandse Zee oversteken. Het plan van de Commissie roomt het arbeidspotentieel in Noord-Afrikaanse landen af, terwijl juist die landen dat soort praktisch opgeleide mensen hard nodig hebben voor de eigen samenleving. Er zijn veel dingen die ik niet snap.

Een belangrijke vraag is ­hoeveel en welke banen ­essentieel zijn om een ­behoorlijk functionerende samenleving te behouden, met andere woorden: hebben we al die mensen wel nodig? Hoe kunnen we schrappen en herverdelen? Ik denk dat het best iets minder kan zonder dat we de hongerdood sterven.

Rechtvaardige verdeling van de pijn

Ik denk zelfs dat het iets minder moet. Ik ben ervan overtuigd dat het minder zal worden. Nog steeds niet heel erg, hoor. Een iets lagere levensstandaard kunnen we best hebben, mits we letten op een rechtvaardige verdeling van de pijn. Stel je ons leven voor in pakweg 2003. Hoe beroerd hadden we het toen? Viel wel mee, toch? Als we daarnaar teruggaan hebben we meteen de energietransitie gefinancierd.

De recessie die eraan zit te ­komen – niet een heel diepe, zeggen de economen bezwerend – zal ­helpen de banenberg te doen smelten en een nieuw evenwicht te vinden. Intussen is iedereen bezig heel erg in te halen wat ze tijdens de pandemie hebben gemist. Tel maar mee: twee jaar drie buitenlandse trips, dat zijn zes buitenlandse reizen die even snel moeten worden weggewerkt, want Nederland was best leuk, en wandelen was heus wel goed voor de conditie, maar het haalt niet bij all-in Antalya of gastvrij Thailand.

En wat dacht je van de stedentripjes naar Barcelona en New York? Allemaal ontzettend gemist. Heel erg ­afgezien. Recht op. Maar theater en museum in eigen land? Ook erg ­gemist? Naar het schijnt niet. De ­zalen lopen niet vol. Waarom? De staatssecretaris geeft wel 135 miljoen, maar geen antwoord op de vraag.