Mooi als mensen euthanasie niet zien als louter individueel besluit, maar niemand hoort druk te voelen

Onze omgang met de (eigen) dood zegt veel over een samenleving. Dat blijkt ook uit de eigen peiling die Trouw liet verrichten. Een van de opvallendste uitkomsten is dat, voor de mensen die meededen aan het onderzoek, de wens van de naasten en de eventuele belasting voor de samenleving een grote rol spelen bij de beslissing voor euthanasie te kiezen.

Dit terwijl de mening van je naasten of de vraag of iemand de samenleving tot last is, geen enkele rol hoort te spelen bij het besluit van de artsen om euthanasie te verlenen. In de euthanasiewet draait het alleen om het (uitzichtloze) lijden van de betrokkene als criterium.

Ouderenbonden waren er daarom ook snel bij om hun zorgen uit te spreken over deze resultaten. Zij zagen het als signaal dat de bezuinigingen in de zorg te ver zijn doorgeschoten. De kwaliteit van de zorg in de laatste fase van een mensenleven moet omhoog, volgens deze belangengroepen. Daar hebben ze een goed punt. Het liefst zou je ervoor willen zorgen dat niemand zich een last voor de omgeving voelt. Ook in de politiek is bij alle discussie rond euthanasie altijd gehamerd op het feit dat zorg voor ouderen en mensen die zwaar lijden niet tekort mag schieten. In dit licht bezien is het een zorgwekkende uitkomst, dat mensen een zelfverkozen dood overwegen omdat ze zich ‘een last’ voelen, in wat voor opzicht dan ook.

Wat vinden mijn naasten ervan als ik vertrek?

Maar er is een ook een positiever kijk op de uitkomsten van dit onderzoek mogelijk, al klinkt dat raar omdat het hier gaat om de omgang met de dood. En dat is deze: ook het eigen sterven blijkt voor mensen een kwestie die gezien wordt in relatie tot anderen, tot de naasten. De politieke strijd voor euthanasie in het recente verleden en ook de huidige discussie over voltooid leven wordt daarentegen nog al eens in het perspectief van de individualisering geplaatst. De eigen keus voor de dood als de ultieme beslissing van het ik. Maar uit de antwoorden op dit onderzoek blijkt de mens toch een relationeler wezen dan gedacht. Wat zouden mijn naasten ervan vinden als ik zelf vertrek, die vraag houdt mensen bezig. Ons vertrek uit dit leven blijkt geen zuiver individueel besluit. Dit zal voor hen die sterven van nabij hebben meegemaakt herkenbaar zijn. Ook al lijdt iemand ondraaglijk, mensen blijven soms aan het leven hangen omwille van hun naasten.

Toch mag het niet zo zijn dat mensen druk voelen, uit wat voor hoek dan ook, om een dergelijk zwaar besluit te nemen. Het is de plicht van de samenleving, van ons allemaal, daarvoor te waken.