Misschien moet het kabinet beter naar Johan Remkes luisteren

Wanhoop, onvrede en boosheid kunnen verschillende uitingsvormen aannemen, en dat zag je deze week bijna simultaan in Frankrijk en Nederland. In dat laatste land vond het onbehagen afgelopen woensdag een vreedzame uitweg via de stembussen. Het democratische pad werd door de BBB van Caroline van der Plas keurig en succesvol bewandeld, wat duidelijk in een kalmerend effect resulteert. Dat de onderhuidse woede bij boeren plots kantelde, zag je aan hun beslissing om al die omgekeerde vlaggen de oorspronkelijke kleurenvolgorde terug te geven.

In Frankrijk daarentegen ontploften de volkswoede en razernij donderdagavond in steden als Parijs, Lyon, Marseille en tal van andere plekken. Hevige rellen en geweld, die vanuit Nederland nogal wereldvreemd overkomen: Fransen zijn mordicus tegen het opkrikken van de pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar.

Zonnekoning

Om precies te zijn: twee derde van de Fransen verwerpt de hervorming van president Macron, en als de al gepensioneerden niet worden meegerekend komt dat percentage op 90 (!) procent. Omdat de kans bestond dat de Franse Tweede Kamer zijn nieuwe wet niet zou aannemen, besloot Macron via zijn premier om grondwetsartikel 49.3 in te zetten. Dat wil zeggen dat de pensioenwet is aangenomen zonder stemming van het parlement, dat buitenspel is gezet.

Dit hoogst ondemocratische, maar wel grondwettelijke 49.3-trucje heeft een golf van woede in het hele land veroorzaakt. Dagblad Libération haalde gisteren de Franse revolutie (1789) aan in een commentaar. Macron wordt hier en daar als een zonnekoning neergezet, of nog erger, als Lodewijk XVI (!) (in 1793 geguillotineerd).

De onbekwaamheid van ministers

In Nederland wordt aangenomen dat BBB vooral proteststemmen heeft aangetrokken, maar de kern van de diffuse boosheid blijft natuurlijk het stikstofbeleid. Misschien moet stikstofminister Van der Wal het zich aantrekken dat boze kiezers als eerste frustratie de ‘onbekwaamheid van ministers’ hebben genoemd. Sinds de presentatie van haar stikstofplannen vorig jaar heeft ze niet in goede communicatie uitgeblonken. Haar onverbiddelijkheid, harde woorden naar boeren en gebrek aan empathie handhaafde ze zelfs na de verkiezingsuitslag van woensdag.

Ook D66 heeft de voeling met een deel van de Nederlandse bevolking verloren. Zeker toen Tjeerd de Groot in een Kamerdebat vorig jaar verklaarde dat wanneer boeren niet snel zouden willen stoppen, de overheid moest overgaan tot onteigening.

Een kabinetscrisis zou funest zijn

Serieus? Dan zouden de woorden van toenmalig CU-leider Gert-Jan Segers actueler worden, toen hij vreesde voor ‘een vorm van burgeroorlog tussen stad en platteland’. Misschien zou men beter naar bemiddelaar Johan Remkes moeten luisteren, toen hij zei geschrokken te zijn van de ‘oprechte wanhoop’ die hij zag ‘in de ogen van redelijke mensen’. Boeren dus.

Dat er iets aan het herstellen van de natuur moet gebeuren, is onvermijdelijk. Maar de hakbijl hanteren en blijven polariseren is kiezen voor een onverstandige escalatie, zoals in Frankrijk. Ook een kabinetscrisis, naar aanleiding van het verkiezingsverlies van de coalitie, zou funest zijn. Laat ik dan de laatste zin van het Trouw-hoofdredactionele commentaar gisteren hier herhalen: ‘Wat nodig is, is een stabiel en daadkrachtig bestuur, geen nieuwe verkiezingen.’

Drie keer per week werpt columnist Sylvain Ephimenco zijn blik op de actualiteit. Lees zijn columns hier terug.