Minister Ank Bijleveld had het veld moeten ruimen

Een schone oorlog is een illusie. En wie daar moeilijk, ontwijkend of ronduit niet eerlijk over doet, brengt zichzelf in grote problemen. Dat ervoer minister Ank Bijleveld van defensie dinsdagavond in een snoeihard debat met de Tweede Kamer. Ze bleef zitten, maar is zwaar gehavend. Bijleveld had beter de eer aan zichzelf kunnen houden en opstappen.

Dat is een harde conclusie, die de Tweede Kamer gisteravond net niet wilde trekken. Dat mag zo zijn, de ervaren CDA-minister heeft verzaakt in haar plicht inlichtingen te verschaffen aan het parlement. Er zijn ministers voor minder opgestapt. Haar voorganger Jeanine Hennis loog de Kamer voor, Bijleveld is daarvoor verantwoordelijk.

Hennis ontkende tegenover de Kamer tweemaal de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden door luchtaanvallen in Irak, terwijl ze al beter wist. Sterker, Bijleveld liet dinsdag de Kamer weten dat het ‘aannemelijk’ is dat ‘meerdere ministeries’ meteen op de hoogte waren gebracht van het onderzoek van het Amerikaanse commandocentrum. Dat onderzocht de aanval op de IS-bommenfabriek in Hawija en concludeerde dat er zeer waarschijnlijk burgerdoden te betreuren vielen. Nederland was de enige bondgenoot die vloog die bewuste nacht. De affaire krijgt zo dus nog een venijnig staartje. GroenLinks heeft al Kamervragen gesteld aan meerdere ministeries, waaronder dat van premier Rutte.

Kwalijk te nemen

Bijleveld richtte haar verdediging tijdens het debat zo in, dat zij zich aan de letter van de wet had gehouden. Zodra ze wist van Hennis’ misstap, zo hield ze de Kamer voor, heb ik het u gemeld. Alleen: dat was pas een paar dagen geleden. Het valt Bijleveld zeer kwalijk te nemen dat zij zich niet aan de geest van deze informatieplicht heeft gehouden. Veel eerder had zij moeten uitzoeken waaruit de erfenis van haar voorganger in dit gevoelige dossier bestond. Daarmee had zij haar voordeel kunnen doen in haar zelfverklaarde streven naar meer transparantie.

Ook blijkt ze dus nog niet in staat te zijn geweest de cultuur van verzwijgen op haar ministerie te verbreken. Dat dit zwijgen over operaties tijdens de missie gebruik was om veiligheidsredenen, doet hier niets aan af. Bijleveld had tijd genoeg intern alles boven water te krijgen.

Wat ook steekt is de benepen opstelling richting de slachtoffers. Ook hier geldt: er was tijd genoeg om achter de schermen een regeling op te tuigen. Nu ligt alles op straat en gaat de minister nadenken over een ‘vrijwillige’ bijdrage. Nederland is verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de schade, houdt ze vol. Ook dat kan weleens een illusie blijken, net als de schone oorlog.

Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.

Lees ook:

Waarom gehavende minister Bijleveld toch mag blijven

Met een ware Houdini-act ontsnapte minister Ank Bijleveld van defensie aan aftreden. Waar de Kamer níet informeren geldt als politieke doodzonde, is bewust verkeerd informeren dat al helemaal. Waarom kwam ze dan toch met de schrik vrij?