Versnipperd klimaatbeleid gaat niet helpen, waarschuwen ecologen Wim van der Putten (Wageningen) en Christiaan Both (Groningen).
Een in de trein achtergebleven notitie maakt duidelijk dat zelfs de VVD en het CDA nadenken over verregaande maatregelen om de klimaatverandering te beteugelen. Maar nu de onderhandelingen over het nieuwe regeerakkoord een eindfase bereiken, dreigt het gevaar van sectorale symptoombestrijding. Het ergste scenario is dat Rijkswaterstaat en waterschappen dubbele dijken gaan aanleggen, Economische Zaken het surplus aan CO2 in oude gasvelden opslaat, Landbouw elke koe voorziet van een stikstof- en methaanopvangsysteem enzovoorts.
Koeien inwisselen tegen huizen lost het stikstofprobleem niet op
Grote natuur- en milieuproblemen vertonen onderlinge samenhang. Denk aan een driedimensionaal spinnenweb: als je aan één kant trekt, verandert het hele web. Klimaatverandering, stikstofproblematiek en verlies aan biodiversiteit hebben met elkaar te maken. Als we koeien inwisselen tegen huizen en weilanden volbouwen met nieuwbouwwijken, bedrijven en zonnevelden, hebben we het stikstofprobleem en klimaatprobleem nog steeds niet opgelost en neemt de biodiversiteit nog verder af.
Trans-disciplinair denken is cruciaal. Maar we moeten ook blijven meten, want als we één ding hebben geleerd, dan is dat wel dat het effect van maatregelen voorspellen ongelooflijk ingewikkeld is.
Wie had gedacht dat het stropen van olifanten voor hun ivoren slagtanden binnen enkele decennia tot kuddes slagtand-loze olifanten zou leiden? De natuur zit vol verrassingen en daar kom je alleen maar achter door secuur en systematisch waarnemingen te verrichten.
De eerste gedachte is ook niet per se de beste. Valkenburg denkt aan tunnels onder de stad, waarmee water tijdens extreme regenval snel kan worden afgevoerd. Begrijpelijk, maar bio-diverse hellingen rondom Valkenburg, die regenwater langer vasthouden, maken het hele gebied beter bestand tegen zowel natte als droge periodes.
Boeren, burgers en bedrijven samen
Verdroging is een steeds groter probleem. In de Achterhoek lijden boeren en natuur eronder dat gekanaliseerde beken het regenwater zo snel afvoeren dat het grondwater onvoldoende wordt aangevuld.
In het Groene Hart leidt slootpeilverlaging tot inklinking van het veen, verzakkende huizen, wegen en viaducten. Combineer klimaatadaptatie met biodiversiteitsherstel en je krijgt win-win oplossingen.
Samenhangende maatregelen kunnen verschillende problemen tegelijk oplossen. Idealiter komt verandering ook uit brede groeperingen in de samenleving: boeren, burgers en bedrijven, die hun belangentegenstellingen overbruggen. Velen zijn van plan samen te leren.
Er is wel weinig tijd. Ook daarom moet er snel een integrale visie komen, zodat biodiversiteitsverlies, stikstofemissies, maar ook woningnood, eerlijke welvaartverdeling, vermindering van lineaire consumptie en bevordering van circulariteit in samenhang worden opgelost.
Er bestaan al veel voorbeelden van brede coalities, die win-winoplossingen voor grote milieu- en natuurproblemen ontwerpen en testen in de praktijk, zoals het project ‘Ruimte voor de Rivier’, waar natuurherstel en veiligheid samengaan: in Limburg zouden dit jaar zonder de Maaswerken veel meer huizen zijn ondergelopen. Een ander voorbeeld is het ‘Deltaplan Biodiversiteitsherstel’. Een brede coalitie in de Ooijpolder bij Nijmegen onderzoekt hoe biodiversiteitsherstel een verdienmodel voor de boeren oplevert en of de maatregelen die daar getroffen zijn, kunnen worden opgeschaald. Aan het nieuwe kabinet de uitdaging om een structuur te creëren waarmee de positieve krachten in de samenleving kunnen worden gebundeld, in plaats van ze Babylonisch te versnipperen. Visie, daadkracht, integraal denken: niet in 2050, niet in 2030, maar nu.
Lees ook:
Ed Nijpels over klimaatplannen: Niemand vroeg of het coronabeleid wel betaalbaar was
Ed Nijpels heeft een boodschap aan de formerende partijen: kom met een zeer uitgebreid hoofdstuk over het klimaatbeleid. ‘Het is ondenkbaar dat je dit in twintig regeltjes afdoet.’
In het ‘treindocument’ van VVD en CDA tekent zich een groen en progressief regeerakkoord af
De contouren van een mogelijk regeerakkoord worden zichtbaar nu opnieuw een document is uitgelekt. Gert-Jan Segers liet het liggen in de trein.
