Met militaire robot wordt oorlog echt niet veiliger

Op dit moment verkent een robot de rode planeet Mars. Vol verbazing kijken we naar een nieuwe wereld via beelden die honderdduizenden kilometers hiervandaan zijn gemaakt.

Technologie heeft onze kennis over de wereld vergroot en ons leven makkelijker gemaakt. Tegelijkertijd ontwikkelen de militaire industrie en krijgsmachten razendsnel allerlei nieuwe robotsystemen. Van kleine, zoemende, vogelachtige drones tot traplopende stadsrobots. En van ­onbemande gewapende patrouillevaartuigen tot zwermen dodelijke drones. Elk leger wil mee in de ­robotrevolutie. Ook Nederland zet vol in op deze ontwikkeling.

Eind dit jaar zullen vier MQ-9 Reapers, grote drones die naar alle waarschijnlijkheid ook bewapend zullen worden, vanaf Leeuwarden gaan vliegen. De marine experi­menteert met op afstand bestuurbare machinegeweren en drone­bootjes voor het opruimen van zeemijnen.

Daar zitten veel voordelen aan: saai werk zoals patrouilleren, en gevaarlijk werk zoals mijnen opruimen of het verkennen van een stad vol boobytraps, kan door robots worden gedaan.

Tegelijkertijd gaat oorlogsvoering op deze manier ook sneller. Denk aan een tegenstander die honderd raketten tegelijkertijd op je afvuurt, en die alleen onderschept kunnen worden door een systeem dat snel informatie van het slagveld kan verzamelen, analyseren en daarop kan reageren.

Dilemma’s

De argumenten vóór militaire robots zijn logisch en helder. Maar de ­geschiedenis leert dat elke nieuwe technologie nieuwe vragen oproept. Nu al brengt de technologische ­oorlogsvoering van morgen dilemma’s met zich mee. Vragen waar de politiek helder over moet zijn.

Technologie moet in dienst staan van een duidelijke politieke en ­militaire strategie. En moreel-­ethische afwegingen moeten goed in beeld zijn. Daarbij hebben wij een aantal zorgen: gewapende conflicten die zich ver bij ons vandaan afspelen, waarbij geen levens van eigen ­militairen in gevaar zijn, leveren ook minder betrokkenheid op van de ­Nederlandse bevolking. Omdat ‘wij’ de gevolgen van dodelijk geweld niet direct zullen ervaren – het zullen vooral kapotte onderdelen zijn die terugkomen.

Maar voor burgers in oorlogsgebieden is het gevaar wel reëel. Hoe voorkomen we onverschilligheid ten opzichte van wat er op het slagveld gebeurt en zorgen we dat de maatschappij gezond-kritisch blijft ten opzichte van geweldsinzet?

Mensenwerk

Duurzame vrede en veiligheid kan niet alleen gebracht worden met de loop van een geweer, en nog minder als de vinger aan de trekker duizenden kilometers van het gevaar af zit. Burgerbescherming en wederopbouw vereisen dat er ook geïnvesteerd wordt in contact met de bevolking om vertrouwen te winnen. Dat vereist mensenwerk, direct contact en duurzame investeringen in relaties met de lokale bevolking.

Een andere zorg is de politieke verleiding om technologie als snelle oplossing voor een ingewikkeld probleem te zien, en daarmee de geweldsdrempel te verlagen. Dit is al een realiteit in het Midden-Oosten en de Kaukasus, waar staten hun ­bewapende drones inzetten ter ­ondersteuning van gewapende ­groepen of andere staten, iets wat ze niet zo snel zouden doen met mensen van vlees en bloed. Ook gewapende groepen zetten steeds vaker bewapende drones in om burger­doelen aan te vallen, bijvoorbeeld in Syrië en Jemen. Deze groepen zullen ook snel meedoen in de robotrevolutie.

Het is daarom hard nodig dat er strenge internationale wet- en regelgeving komt rondom de inzet en ­export van drone en robottechnologie. Met de verkiezingen voor de deur is het hoog tijd dat er een maatschappelijke discussie start over het gebruik van robots in de oorlog van morgen.

Lees ook:

De opmars van drones maakt oorlog op afstand makkelijker, tot bezorgdheid van vredesactivisten

Militaire drones hebben dit jaar al drie een keer een sleutelrol gespeeld in conflicten, tot grote bezorgdheid van vredesactivisten. ‘Het wordt allemaal steeds obscuurder.’

Duitsland wil aan de gevechtsdrone

In Duitsland lijkt er een doorbraak te zijn in een vastgeroeste politieke discussie. Berlijn wil toch gevechtsdrones gaan aanschaffen.