Met haar aftreden toont Kaag wat een nieuwe bestuurscultuur betekent

Het kabinet heeft miserabel geacteerd bij de val van Kaboel. Er zijn grove inschattingsfouten gemaakt, daarom is het meer dan terecht dat Sigrid Kaag, de eerstverantwoordelijke demissionair minister, is afgetreden. Doordat Nederland zo laat in actie kwam, zitten nu Afghaanse medewerkers met hun gezinnen ondergedoken, vrezend voor hun leven onder de Taliban. De regering kon zelfs niet garanderen dat deze mensen alsnog kunnen worden opgehaald.

Demissionair minister Kaag gaf in het Kamerdebat pas na enig aandringen toe dat ze had gehandeld op basis van ‘verkeerde aannames’. Het idee was dat de terugtrekking van westerse troepen uit Afghanistan ordentelijk zou verlopen en het vliegveld open zou blijven. Het liep anders.

Volgens Kaag had de ambassadeur het verkeerd begrepen

Maar Kaag vond het geen ‘falend’ handelen. De VS en Duitsland hadden de snelheid van de Taliban- machtsovername evenmin voorzien. En dat Frankrijk en Groot-Brittannië al maanden met evacuatie-vluchten bezig waren, betekende niet dat deze landen het beter hebben gedaan. Kaag ontkende dat de ambassadeur in Afghanistan opdracht had gekregen slechts drie mensen te kiezen uit de zestig inwonende familieleden die op de ambassadelijst stonden voor evacuatie naar Nederland. Ambassadeur Caecilia Wijgers schreef aan Buitenlandse Zaken deze opdracht onethisch te vinden. Volgens Kaag had de ambassadeur het verkeerd begrepen.

Het was treurigmakend. Ook demissionair minister Ank Bijleveld van Defensie kon niet echt verklaren waarom nog steeds 22 tolken in Afghanistan vastzitten terwijl plechtig was beloofd dat de tolken tijdig in veiligheid zouden worden gebracht.

Politica van de oude stempel

Het debat toonde een gebrek aan sturing, overzicht en samenwerking van dit kabinet. Sommige Kamerleden van de coalitie hadden zich persoonlijk erg ingespannen om nog mensen uit Afghanistan te krijgen, zoals D66-kamerlid Salima Belhaj en CDA’er Derk Boswijk. Zij waren net zo boos en gefrustreerd over het falen van het kabinet, als de oppositie. Maar zij hadden ook duidelijk opdracht hun eigen minister overeind te houden. De belofte uit april dat de Kamer zich voortaan onafhankelijker van het kabinet zou opstellen, leek alweer vergeten.

De enige juiste conclusie voor het Afghanistan-debacle, is een inhoudelijke veroordeling van het gevoerde kabinetsbeleid. Dat de ChristenUnie de motie van afkeuring donderdag als coalitiepartner steunde, zorgde alsnog voor de noodzakelijke Kamermeerderheid. CDA-minister Bijleveld reageerde als een politica van de oude stempel. Zij maakte voor de stemming al duidelijk dat zij niet zou opstappen. D66-leider Kaag trok echter direct haar conclusie. Ze stelde dat een minister moet gaan als het beleid wordt afgekeurd. Dat past volgens haar in de door haar bepleite nieuwe bestuurscultuur, waarmee ze Bijleveld in haar hemd zette.