Macron is een neoliberale wolf in schaapskleren

Slaagt hij erin Le Pen buiten het Elysée te houden, vakbonden de loef af te steken, Trumps handdruk te pareren of de harten van Europarlementariërs te veroveren? Het antwoord is meestal ja en dat heeft Macron de status opgeleverd van een vernieuwende en, vooral, pro-Europese politieke halfgod.

Maar zoals zo vaak is de vraag belangrijker dan het antwoord. De vraag of Macron kan winnen is minder interessant dan wat de winst precies behelst - en wie er wat verliest. Bij gebrek aan aandacht voor de precieze impact van zijn ideeën blijft vooral het door de Franse president zelf gecultiveerde beeld van een Europese visionair hangen. Dat maakt hem in links-progressief Nederland bijzonder populair. GroenLinks-leider Jesse Klaver meldde eerder dit jaar zelfs zich op Europees niveau bij Macron aan te willen sluiten.

Geen links verlanglijstje

Klaver zou beter moeten weten. In eigen land heeft Macron zich ontpopt tot trouw aanhanger van de neoliberale orthodoxie waar progressieve krachten als GroenLinks zich juist tegen teweerstellen. Hij wil 120.000 overheidsbanen op de tocht zetten, belasting op pensioenen verhogen, de invloed van vakbonden drastisch inperken en de toegang tot hoger onderwijs beperken om kosten te drukken. Normaal gesproken geen verlanglijstje waar je in linkse kringen de handen voor op elkaar krijgt.

Dat zal allemaal wel, maar als het gaat om Europa is Macron ontegenzeggelijk een progressieve geest, zou een tegenargument kunnen luiden. Het klopt dat de president vaak en graag ronkende speeches over de zegeningen van de Europese Unie houdt. Of zijn Europese vergezichten progressief zijn, valt echter sterk te betwijfelen.

De progressieve visie op Europa ziet de Unie als een middel om de grote uitdagingen die globalisering met zich meebrengt succesvol het hoofd te bieden. Door Europabrede regelgeving wordt het minder makkelijk voor multinationals om individuele Europese landen uit elkaar te spelen. Daardoor kan de race to the bottom in aantrekkelijke belastingregimes, slechte arbeidswetten en ontoereikende milieuwetgeving een halt toe worden geroepen. Deze visie maakt van de EU voor het gros van de Europeanen een bondgenoot, geen vijand.

Frans spoor

Maar Macron werkt deze visie actief tegen. Neem zijn recente pogingen om het Franse staatsspoorbedrijf, de SNCF, radicaal op de schop te nemen. Daar zijn op zich goede redenen voor. Zo ligt de pensioenleeftijd voor sommige personeelsleden erg laag en bedient 45 procent van het Franse spoor slechts 2 procent van de reizigers. Macrons regering wijt de grootschalige afbraak van de huidige rechten van het treinpersoneel echter aan een EU-richtlijn die de liberalisering van de SNCF onvermijdelijk zou maken.

Buiten het feit dat dit laatste niet het geval is, maakt Macron hier gebruik van een bekende neoliberale truc. In Europees verband stemmen regeringsleiders in met regels die privatisering en liberalisering afdwingen om in eigen land te verklaren dat ze machteloos staan tegenover Brussel. Met deze cynische tactiek laten politici als onze eigen Mark Rutte en, zo blijkt, ook Macron de Europese Unie de klappen opvangen die hun eigen impopulaire rechtse agenda uitlokt.

Het gevolg is dat velen de EU (terecht) zien als een handlanger van de onzekerheid die de geglobaliseerde 21ste eeuw met zich meebrengt, in plaats van een schild daartegen. Precies het omgekeerde van wat een echt progressieve visie op Europa voorschrijft.

Lees ook:
Op de apenrots van de wereldpolitiek staat Macron naast Trump

In de ogen van de Franse president Emmanuel Macron, is Emmanuel Macron de leider van de westerse wereld.

Ik ben diep onder de indruk van Macron, maar Toulouse staat wel in brand

Columnist Sylvain Ephimenco over de Franse president.