In jeugdzorginstellingen was psychisch geweld aan de orde, maar het leidde niet tot veroordelingen. Dat moet echt anders, bepleit Tako Engelfriet van Het Verdwenen Zelf.
De recente bijeenkomst met slachtoffers van mishandeling in jeugdzorginstellingen en de pleegzorg verliep voor hen teleurstellend (Trouw, 24 februari). Ze hebben weinig vertrouwen in de maatregelen die de regering heeft aangekondigd. Slachtoffers willen vooral dat het geweld stopt en dat het voorkomen gaat worden. Het advies van de regering verwijst echter vooral naar wat er al gebeurt, niet naar wat nog mist.
En wat vooral mist, is het expliciet strafbaar maken van wat volgens het rapport het meest voorkomt: emotioneel en psychisch geweld. Het idee dat dit nu niet expliciet strafbaar is, wordt meestal niet geloofd, maar toch is het zo. Ouders of verzorgers kunnen en mogen kinderen gedurende hun jeugd dagelijks treiteren, intimideren, eindeloos denigreren, diepgaand verwarren en manipuleren, verregaand isoleren, verbaal bedreigen en dwangmatig controleren zonder enige strafrechtelijke consequentie.
De commissie-De Winter presenteerde afgelopen jaar een dik rapport met getuigenissen over vooral zware emotionele en psychische mishandeling, maar ook fysiek en seksueel misbruik, en verwaarlozing. Volgens het rapport heeft maar liefst driekwart van de jongeren geweld meegemaakt, in de meeste gevallen psychisch geweld. Het fysieke geweld nam in de loop der jaren af, het psychische geweld niet.
Slechts één keer tot een veroordeling wegens psychische kindermishandeling
Theoretisch is psychische mishandeling strafbaar, zo blijkt ook uit de beantwoording van Tweede Kamervragen naar aanleiding van het rapport. Het valt in het Wetboek van Strafrecht onder mishandeling. Emotionele mishandeling is opgenomen in de Jeugdwet en de WMO. Het is de afgelopen honderd jaar echter slechts één keer in Nederland tot een veroordeling wegens psychische kindermishandeling gekomen en bij psychisch partnergeweld nog nooit. Niet vreemd, gezien de lage aangiftecijfers bij huiselijk geweld en kindermishandeling.
Slachtoffers van kindermishandeling en huiselijk geweld roepen het al tientallen jaren: het zijn vaak niet de klappen die de meeste pijn veroorzaken, maar het emotionele en psychische geweld. Ook woorden kunnen pijn doen. Emotionele mishandeling leidt, net als fysieke en seksuele mishandeling, tot depressie, angst, complexe PTSS- en traumaklachten, diverse ziekten en lichamelijke klachten, suïcidepogingen, psychiatrische aandoeningen, verslavingen, eetstoornissen.
Uit recent onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat bij huiselijk geweld en kindermishandeling psychisch geweld in ruim 80 procent van de situaties voorkomt, meer dan tweemaal zoveel als fysieke mishandeling. Het dringende advies van de Raad van Europa aan de Nederlandse regering, in zijn rapport over huiselijk geweld en kindermishandeling, is dan ook: signaleer, onderzoek en bestraf psychische mishandeling beter.
Maar is wetgeving hiertegen effectief? En hoe bewijs je het? Het antwoord daarop komt onder meer uit Engeland. Daar is emotioneel en psychisch geweld immers al vijf jaar expliciet strafbaar onder de noemer coercive control (‘dwingende controle’). Het leidde tot veel meer aandacht hiervoor, onder andere door effectieve preventiecampagnes. De overheid zorgde voor handleidingen voor politie en Openbaar Ministerie en betere zorg voor slachtoffers. Het leidde al tot meerdere veroordelingen en misschien nog belangrijker: tot twee keer zoveel aangiftes.
Andere westerse landen hebben het voorbeeld van Engeland gevolgd, waaronder Ierland, Wales, Frankrijk, Schotland, Australië, Noord-Ierland, Nieuw-Zeeland en enkele staten in de VS. Zelfs een van meest conservatieve staten van de VS, Idaho, heeft dat recent gedaan.
Nu Nederland nog.
Lees ook:
Compensatie voor slachtoffers in de jeugdzorg: ‘Met 5000 euro maakt het kabinet zich ervan af’
Advocaat Richard Korver vindt de compensatie voor slachtoffers in de jeugdzorg geen erkenning, maar een belediging. ‘Het misbruik in de jeugdzorg is als je het serieus bekijkt een ware systeemfout’, zegt hij. ‘Als je die vervolgens met 5000 euro afkoopt, is een excuus niet meer dan een holle letter.’
Roos Haase: ‘De hoofdprijs is de erkenning, maar geld maakt de dingen wel makkelijker’
Als kind in een pleeggezin werd ze misbruikt en mishandeld. Gisteren hoorde Roos Haase dat ze mogelijk een schadevergoeding krijgt.
