Links moet nu niet in dezelfde valkuil stappen

Het verkiezingsresultaat in de Provinciale Statenverkiezingen is een mooie opsteker voor PvdA en GroenLinks. Ze hebben laten zien samen een prima verkiezingsresultaat te kunnen behalen door na de BoerBurgerBeweging de grootste te worden. Hiermee krijgt de gezamenlijke fractie een sleutelpositie in de nieuw samengestelde Eerste Kamer.

Het rechtse kabinet-Rutte IV had al een minderheid in de Eerste Kamer en die minderheid is nu alleen maar kleiner geworden. Om nieuwe wetgeving doorgevoerd te krijgen, moet daarom worden samengewerkt met andere partijen.

Vóór de recente verkiezingen lukte dat meestal vrij gemakkelijk: bij een wat rechtser voorstel kon een meerderheid verkregen worden over rechts, bij een wat linkser voorstel kon een meerderheid verkregen worden over links. Op links waren het meestal PvdA en GroenLinks die zich constructief opstelden om voorstellen, mits die niet al te zeer tegen hun principes ingingen, aan een meerderheid te helpen. Nu, na de verkiezingen, wordt dat lastiger voor het kabinet.

Dat heeft nu te maken met twee sterke blokken om uit te kiezen: rechtsom met BBB of linksom met PvdA en GroenLinks.

Beroep op het linkse blok

Van een aantal rechtse partijen in de Eerste Kamer valt weinig te verwachten, ze hebben duidelijk laten merken niet bereid te zijn om samen te werken. Samenwerking met BBB wordt lastig in de Eerste Kamer. Die partij zal eisen stellen die ingaan tegen het coalitieakkoord, waardoor het kabinet hier niet mee in kan stemmen.

Het is dus te verwachten dat Rutte IV vaker een beroep zal doen op het linkse blok van PvdA en GroenLinks. Tegelijkertijd staat dat linkse blok sterker dan voorheen en kan, doordat PvdA en GroenLinks één fractie vormen, lastiger tegen elkaar uitgespeeld worden.

Eeuwig dilemma

De vraag is hoe links hier het beste mee om kan gaan. Hier speelt het eeuwige dilemma van constructieve oppositiepartijen weer de kop op. Wijs je alles waar de coalitie mee komt categoraal af en verlies je je geloofwaardigheid als serieuze partner in de toekomst. Of stem te vaak in met voorstellen van de coalitie en verlies je geloofwaardigheid als serieus alternatief voor de zittende macht.

Wat het niet gemakkelijker maakt, is dat met name de PvdA door veel (voormalige) kiezers wordt verweten dat die partij te ver is meegegaan in het neoliberale gedachtegoed ten tijde van Paars en Rutte II. Hoewel de PvdA de laatste jaren weer een duidelijker sociaal gezicht heeft laten zien, herinneren veel mensen zich nog goed hoe die partij eerder heeft ingestemd met dramatische bezuinigingen op de zorg en de sociale zekerheid.

Een steeds groter deel van Nederland snakt naar verandering. Naar een breuk met de afgelopen twaalf jaar met Rutte. Een periode die ons onder meer de toeslagenaffaire, de ontluisterende behandeling van Groningers in het aardbevingsgebied, de stikstofcrisis en de asielcrisis heeft gebracht.

Links zou zich als alternatief volkomen ongeloofwaardig maken door tegen beter weten in toch weer een kabinet-Rutte te helpen overleven. Een beetje zoals D66 en ChristenUnie hebben gedaan na de vorige Kamerverkiezingen.

Aflopend tijdperk

Hoewel de behoefte om mee te helpen en er het beste van de maken bij PvdA en GroenLinks in de genen zit, moet die verleiding deze keer worden weerstaan. Het tijdperk Rutte loopt op zijn einde. Als links vereenzelvigd wordt met dat aflopende tijdperk, is het risico dat Nederland naar rechts zwenkt op zoek naar een alternatief.

Juist nu moet er een geloofwaardig links alternatief staan. Dan maar even een wat minder constructieve opstelling.

Lees ook:

‘Linksom’ is blij, maar GroenLinks en PvdA past bescheidenheid

Opluchting bij de partijtop van GroenLinks en de Partij van de Arbeid over de bescheiden winst bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. De samenwerking tussen beide partijen kan worden doorgezet, wellicht op weg naar een fusie. Al is daar best een kritische kanttekening bij te plaatsen.

Protestpartij BBB mag nu in tien provincies coalities gaan vormen. ‘Een aardverschuiving van formaat’

De nieuwe BBB wordt een machtsfactor van belang in alle provincies. Er wachten spannende coalitieonderhandelingen.