Morrel niet aan de veiligheidsregels om snel een vaccin te hebben. Dat is gevaarlijk. En laat bewindslieden de verwachtingen temperen, stellen promovendus wijsbegeerte Barend de Rooij en hoogleraar Boudewijn de Bruin, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Om de coronacrisis te bedwingen hoopt minister van volksgezondheid Hugo de Jonge al binnen een halfjaar de eerste vaccins te krijgen. Maar haastige spoed is zelden goed. Doorgaans duurt het ontwikkelen van een nieuw vaccin meer dan vijf jaar. Kunnen we er begin volgend jaar op vertrouwen dat het vaccin veilig is?
Als we die vraag bevestigend willen beantwoorden, kunnen we het een en ander leren van de misstanden bij Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing. Die leidden er in 2018 en 2019 toe dat twee gloednieuwe 737 Max-modellen neerstortten, met ruim 300 slachtoffers.
In een nieuwe episode in het Boeingdrama kwam op 16 september jl. naar buiten dat Boeing willens en wetens informatie onder de pet heeft gehouden over het computersysteem van die vliegtuigen. Hadden de piloten die informatie wél gehad, dan hadden ze een crash waarschijnlijk kunnen voorkomen. Ook eerder gepubliceerde rapporten laten zien dat er bij Boeing een ‘geheimhoudingscultuur’ was, met ontwerp- en constructieblunders als gevolg.
Opeenstapeling van slechte beslissingen, genomen onder tijdsdruk
Wat heeft de 737 Max met het coronavaccin te maken? De ellende bij Boeing komt voort uit een opeenstapeling van slechte beslissingen, genomen onder enorme druk. In 2011 kondigt aartsrivaal Airbus aan zijn goedverkopende A320-toestel te voorzien van zuinigere motoren om snel in te kunnen spelen op de hogere olieprijzen. Boeing maakt Airbus eerst belachelijk – de markt wil toch een geheel nieuw vliegtuig? Al snel blijkt echter dat een van Boeings trouwste klanten met Airbus in zee gaat. Boeing gooit het roer alsnog om en besluit om de 737 van nieuwe motoren te voorzien. Dat wordt de 737 Max.
Maar je hangt niet zomaar nieuwe motoren aan een vliegtuig. Om de achterstand op Airbus in te halen, moeten de ingenieurs van Boeing twee keer zo snel als normaal blauwdrukken opleveren. De tekeningen zijn slordig en onvolledig. Ook in de productie gaat veel mis. Volgens klokkenluiders werkt het oververmoeide personeel met defect materiaal, zonder het juiste gereedschap, en blijft er materiaal achter in brandstoftanks. Computersystemen worden niet voldoende getest.
De farmaceutische industrie staat momenteel onder grote druk een coronavaccin te leveren. Die druk wordt verder opgevoerd wanneer ministers uitspraken doen over ambitieuze levertermijnen. Er worden dan al snel verwachtingen gewekt bij burgers, wat farmaceuten ertoe kan verleiden soepeler met de regels om te gaan. Maar net als in de luchtvaart zijn die regels er niet voor niets: het gaat om de veiligheid van het vaccin.
Over de veiligheid van een vaccin mag geen twijfel ontstaan
Naast Boeing zijn ook de toezichthouders verantwoordelijk. Uit de rapporten blijkt dat er bij het ontwikkelen van de 737 Max op cruciale momenten onvoldoende onafhankelijk toezicht was. Amerikaanse toezichthouders gingen maar wat graag mee in Boeings ambitie om de Europese concurrent Airbus te verslaan.
Nu is er niet direct reden te twijfelen aan de onafhankelijkheid van het toezicht op de farmaceutische industrie. Maar wanneer beleidsmakers de coronacrisis steevast presenteren als een noodtoestand van ongekende proporties, geeft dat toezichthouders mogelijk een rechtvaardiging de regels te versoepelen. Dat is gevaarlijk.
Het is belangrijk dat het coronavaccin veilig is. Maar het is ook belangrijk dat er geen twijfel over de veiligheid van het vaccin ontstaat. Als regels overboord gezet worden, of als informatie achtergehouden wordt, is dat koren op de molen van antivaxxers, zelfs wanneer het vaccin wél deugt. Dat vermindert niet alleen het aantal mensen dat zich zal laten inenten. Het zal ook twijfel over andere vaccins vergroten.
Het is hoog tijd dat bewindslieden de verwachtingen over het coronavaccin temperen en extra hun best doen te laten zien hoe de veiligheid gegarandeerd wordt.
Lees ook:
Een coronavaccin en de wereld is gered? Nee, zo simpel is dat niet
Een vaccin moet ervoor zorgen dat we in 2021 terug kunnen naar 2019. Dat is alleen mogelijk als het vaccin net zo goed is als de inenting tegen de mazelen.
Komt Boeing het drama met de 737 Max nog te boven?
Boeing gaat door een diep dal na de twee crashes met de 737 Max. De vliegtuigbouwer werkt met man en macht aan herstel van vertrouwen.
Een coronavaccin komt er. Maar wat te doen met de anti-vaccineerders?
Er zijn zeventig vaccins in de maak tegen het nieuwe corona-virus. Als het goed is, volgt straks massale inenting. Obstakel: de anti-vaccineerders. Catharina Bakker belicht hun historische wortels. Krijgt de overheid hen wel zo ver om toch mee te doen?
