Klaag niet over Engelstalige boeken, wees blij dat mensen lezen

Fijn dat mensen de weg naar boekhandel en bieb weer weten te vinden. Maar voor uitgevers is hier werk aan de winkel.

In de boekhandels rinkelden de kassa’s vorig jaar alweer bijna net zo hard als in 2019, het laatste pre-coronajaar. Desondanks klonk brancheorganisatie CPNB wederom wat somber bij de presentatie van de jaarcijfers, al zijn de magere jaren voorbij. Want het aantal verkochte boeken steeg dan wel, maar inmiddels is één op die vijf boeken anders-, meestal Engelstalig.

Maar is dat nu zo erg, een bedreiging zelfs voor het cultureel-literaire klimaat in Nederland, in de woorden van de CPNB?

Om te beginnen had het allemaal zo veel erger kunnen uitpakken. Naarmate het tijdens de pandemie stiller werd in de winkelstraten, groeide de vrees dat kopers, zeker ook lezers, hun heil zouden gaan zoeken bij online verkopers en e-boeken. Niet alleen tijdens de gedwongen winkelsluitingen, maar definitief. Dat is niet gebeurd, de klanten kwamen terug naar de winkels. Ze hechten aan papieren boeken, en aan echte winkels waar ze lekker kunnen rondstruinen. Ook in de openbare bibliotheken kroop het aantal fysieke uitleningen vorig jaar uit het diepe coronadal.

Kijk ook goed naar het Nederlandse werk

Samengevat: Nederlanders houden van lezen en van boekhandels. Maar in toenemende mate dus niet meer in hun moerstaal. En geef ze eens ongelijk. Als ze prima Engels kunnen lezen, een boek liever in de oorspronkelijke taal lezen dan in vertaling, of hun beheersing van het Engels zo wat kunnen opkrikken, waarom zouden ze dan een vertaling lezen, die vaak ook nog eens duurder is, of later verschijnt?

Voor de boekhandels hoeft dat niet zo’n probleem te zijn, die kunnen meegaan in de trend en doen dat deels ook al: een groter deel van het assortiment in het Engels. Voor de uitgevers ligt het lastiger. Hun verdienmodel is voor een deel gebaseerd op het uitbrengen van goedverkopende vertaalde titels. Dat deel van hun inkomsten komt in toenemende mate terecht bij de oorspronkelijke Engelse en Amerikaanse uitgevers, als de Nederlandse edities minder verkopen of zelfs helemaal niet meer rendabel zijn.

Als dit betekent dat deze uitgevers straks te krap bij kas komen te zitten om nog echt te investeren in veelbelovende Nederlandse debutanten, dan is dat inderdaad een verschraling. Maar misschien is de concurrentie van boeken in de oorspronkelijke taal daarbij niet het enige probleem; ook oorspronkelijk Nederlands werk wordt minder goed verkocht.

Dat probleem los je niet op door Nederlandse vertalingen zo vlug mogelijk uit te brengen, soms zelfs al voor de Engelse edities hier verschijnen. Daarvoor moeten uitgevers ook kijken naar wat ze aan oorspronkelijk Nederlands werk uitbrengen. Of het goed genoeg is, of de thema’s aanspreken, of het de concurrentie met al dan niet vertaalde buitenlandse auteurs aankan.