Kinderen mogen niet de dupe worden van het vastgelopen asieldebat

Welk belang prevaleert? Dat van het kind, of dat van de Vreemdelingenwet die de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers moet bevorderen? Gemeenten worstelen al langere tijd met deze vraag, ze hopen op een antwoord van de regering. Dat antwoord blijft vooralsnog uit.

Het is tekenend voor het vastgelopen debat over de opvang van asielzoekers. Politici durven hun handen niet te branden aan de keuze tussen het welzijn van kinderen of een streng asielbeleid.

Kinderen leven onder erbarmelijke omstandigheden

Het is een treurige constatering. Want de kinderen worden uiteindelijk de dupe van de impasse. Dat bleek vorige week toen de onderwijsinspectie in een rapport waarschuwde voor de erbarmelijke omstandigheden in gezinslocaties. Die zijn in het leven geroepen voor gezinnen die uitgeprocedeerd zijn en wachten op terugkeer naar het land van herkomst.

De locaties zijn met opzet soberder ingericht dan azc’s. De minimale voorzieningen moeten de terugkeer bevorderen. Maar de praktijk is weerbarstig. Gezinnen verblijven geen maanden, maar soms jaren in de gehorige ruimtes zonder privacy. En vanwege het huidige tekort aan opvangplekken wonen ook asielzoekers die wél kans maken op een verblijfsvergunning in de locaties, naast de vluchtelingen die gedwongen moeten terugkeren.

Weinig slaap, trauma’s en leerachterstanden

Het brengt spanningen tussen de verschillende groepen met zich mee en dat heeft invloed op de kinderen. De onderwijsinspectie en verschillende deskundigen waarschuwen voor trauma’s. Ook wijst de inspectie op de gehorige en kleine kamers waar de kinderen in verblijven. Ze slapen slecht en dat belemmert hen bij het leren. Ook de vele verhuizingen – kinderen verhuizen tijdens de asielprocedure in een periode van één of twee jaar wel zes of zeven keer – zorgt voor leerachterstanden.

De onderwijsinspectie vindt dat het kabinet faalt in het kansrijk laten opgroeien van deze kinderen. De vijf gemeenten waar de gezinslocaties zijn gevestigd delen die mening. Ze noemen de opvang onverantwoord. Maar ze zitten met de handen in het haar. Ze zijn namelijk verantwoordelijk voor het uitvoeren van het strenge asielbeleid én het verstrekken van jeugdhulp aan getraumatiseerde kinderen. Die twee aspecten zijn niet met elkaar te verenigen.

Geef ons duidelijkheid, vragen de gemeenten. Onderwijsminister Dennis Wiersma reageerde veelzeggend in een Kamerbrief: ‘Voor het kabinet is het een uitdaging om een evenwicht te (blijven) vinden tussen het belang van kinderen en dat van een democratisch vastgesteld asielbeleid.’ Het is wel een erg vrijblijvende reactie op een bijzonder urgent probleem: het welzijn van kinderen. Laat hen niet de dupe worden van het vastgelopen asieldebat.