Kent u de pensioenparadox: dat gevoel van vrij zijn komt pas dankzij afspraken?

De pensioenwet gaat over geld. Maar pensioenverhalen gaan vooral over levensgevoel.

Zeker vijf belangrijke dingen raak je kwijt als je met pensioen gaat, waarschuwt de Canadese auteur Riley Moynes, zelf ook op leeftijd. Dat merk je pas na een jaar, de eerste tijd heb je vooral een vakantiegevoel. De Canadese auteur beschrijft in een Ted-talk wat er met het gevoel gebeurt na de laatste officiële werkdag. Werk is meer dan geld verdienen, het geeft ook een ritme aan de dagen, contact met collega’s en een besef van zinvol bezig zijn. Als doordringt dat het werk hier niet meer voor zorgt, maar dat je het zelf moet regelen, kan dat best pijn doen.

Moynes onderscheidt vier fasen in het pensioenproces. Kort gezegd is er eerst vakantie, dan gemis, dan een zoektocht en uiteindelijk vinden gepensioneerden alles wat ze kwijt waren toch zelf weer terug.

Nederland krijgt na vijftien jaar onderhandelen eindelijk een nieuwe pensioenwet, als de Eerste Kamer die wet op 30 mei tenminste aanneemt. Die wet gaat over de financiële kant. Ook belangrijk natuurlijk, want niemand wil na jarenlang werken een laatste periode van het leven meemaken, getekend door geldzorgen.

Het gaat over identiteit, zin van het bestaan

Nu heb ik afgelopen tijd in mijn omgeving wat mensen gesproken die gestopt zijn met werken. Mij valt op dat niemand het over geld heeft. Het gaat over die dingen die Moynes noemt, zoals contact met collega’s, identiteit, zin van het bestaan. Maar ook over dingen die hij niet noemt. De lasser die ik sprak begon meteen over zijn knieën. Hij hoeft niet meer urenlang in een vervelende houding met een kap voor zijn gezicht heel precies te lassen. Dat zal hij niet missen. Zijn collega’s zijn arbeidsmigranten uit vooral Bulgarije. Gezellig praten tijdens het lassen, dat kan niet. Voor hem vooral winst, niet veel verlies.

Voor de verpleegkundige die in de thuiszorg werkte, was dat heel anders. Ook fysiek zwaar werk, maar wel met een hecht contact tussen collega’s. Ze voelde zich in de zorg heel zinvol. Voor haar was het eerste jaar anders dan Riley beschrijft, zij had wel een jaar nodig om eindelijk dat vrije vakantiegevoel te krijgen. Ze kreeg dat juist door vrijwilligerswerk af te spreken. Dat is kennelijk een pensioenparadox, je voelt je pas vrij als je afspraken hebt gemaakt.

Een andere gepensioneerde verpleegkundige vertelde me uit de grond van zijn hart dat hij veel eerder gestopt zou zijn, als hij eerder geweten had wat met-pensioen-zijn betekende.

In al hun verhalen klonken ook tips, daar hoef je niet om te vragen, die komen vanzelf. Het eerste half jaar niets afspreken, overal ‘nee’ tegen zeggen, die tip hoorde ik het vaakst. En ook: zorg voor een ritme in de week, doe bijvoorbeeld vaste dingen op elke dinsdag of elke donderdag. Ze hebben het ook allemaal best druk, die gepensioneerden die ik spreek. Met dingen waar ze graag over vertellen.

Welke ervaringen herkent u, als het om pensioen gaat?