We kunnen veel leren van landen die nu al kampen met watersnood als gevolg een opwarmende aarde, schrijft Mick van der Wegen, universitair hoofddocent estuarine dynamiek aan het IHE Delft Institute for Water Education. Hoe gaan ze daar te werk?
Dit jaar markeert het 70-jarig jubileum van de watersnoodramp in 1953. De ramp heeft ons met de neus op de feiten gedrukt: onderhoud aan dijken kan en mag je niet verwaarlozen.
Klimaatverandering dwingt Nederland om toekomstige risico’s en onzekerheid te herwaarderen en actie te ondernemen. We kunnen veel leren van andere landen die de gevolgen van klimaatverandering eerder en, waarschijnlijk, met grotere consequenties zullen ervaren.
In zekere zin heeft de watersnoodramp veel opgeleverd. Nederland ontwierp dijksystemen tegen een overstroming van eens in de 10.000 jaar. Het zegt iets over de ondernemingsgeest en ons succes om het landschap te controleren en onzekerheid te verkleinen. Het doet ook beseffen dat dat in Nederland mogelijk is door de aard (voorspelbaarheid en grootte) van de overstromingsdreiging en de financiële middelen die ons ter beschikking staan. De Oosterscheldekering is immers deels mogelijk gemaakt met aardgasbaten.
Een verzoek van de ambassadeur van wat nu Bangladesh is, resulteerde in 1957 in de oprichting van IHE Delft, het instituut waar ik werk, een Delftse opleiding voor ingenieurs uit ontwikkelingslanden ten behoeve van de export van Nederlandse waterbouwkundige expertise. Het is uitgegroeid tot het grootste opleidingsinstituut op het gebied van water wereldwijd.
Ongekende uitdaging
Klimaatverandering plaatst de wereldbevolking voor een ongekende uitdaging. De leefomgeving van veel kustbewoners zal steeds sneller veranderen. Het vereist enorme inspanning om iets aan de oorzaken te doen en de gevolgen te beperken.
Nederland zou nog veel kunnen leren van ervaringen in de internationale gemeenschap. Doen we dat niet, dan beperken we het vermogen om complexe klimaatproblematiek aan te pakken.
De oorzaak van overstromingen in landen als Bangladesh, de Verenigde Staten, Vietnam, India en Indonesië ligt vaker bij een bodemdaling door bijvoorbeeld drainage en grondwateronttrekking waardoor de risco’s toenemen. Er speelt zich een versneld scenario af van wat Nederland mogelijk over een eeuw of wat te wachten staat.
De reactie van deze landen geeft inzicht in de gigantische veerkracht van mensen en overheden in de omgang met overstromingen door zeespiegelstijging. Indonesië verplaatst zijn overheidsgebouwen naar hoger en droger land. De Verenigde Staten accepteren een hoog risico op overstromingen (in grote delen is dat eens in de 100 jaar) en combineert dat met positief opportunistische veerkracht als het misgaat.
Draagvlak creëren
In Bangladesh bracht een niet-geplande dijkdoorbraak de polderbodem binnen een aantal jaar weer op niveau door de natuurlijke invulling met sediment, een geluk bij een
ongeluk. De Bengaalse overheid verkent momenteel de mogelijkheid om met formeel beleid meerdere polders gecontroleerd te laten onderlopen en invullen. Daarbij blijkt het probleem niet zozeer technisch als wel maatschappelijk van aard te zijn. Hoe creëer je voldoende draagvlak om polderbewoners tijdelijk ergens anders te huisvesten?
Bovenstaande zijn internationale voorbeelden van politieke daadkracht, risicoaanvaarding en maatschappelijk debat, die zich komende decennia nog moeten bewijzen, maar ook een inspiratie vormen voor de ontwikkeling van Nederlands beleid. Er is concrete actie nodig en er moeten moeilijke keuzes worden gemaakt. Nederland is veranderd van kennisgever in een kennisdeler. Om een vinger aan de internationale pols te houden, moeten we blijven investeren in een internationaal netwerk van brede kennisuitwisseling.
Veel alumni van instituten als IHE Delft bekleden nu sleutelrollen bij hun nationale overheid. Het opleiden van buitenlandse studenten en promovendi, watermanagers van de toekomst, verdient verdere investering door en voor landen in ontwikkeling, zoals Nederland.
Lees ook:
De wisselpolder is een alternatief voor het ophogen van dijken
Over het Nederlandse idee van de wisselpolder gaat het niet vaak. Maar dat is wél een goed alternatief voor het almaar ophogen van dijken.
De inrichting van Nederland is niet op extreem weer berekend. Is dat snel te veranderen?
De dijken waren op orde, maar in Limburg kwam het water van de heuvels. Had deze overlast voorkomen kunnen worden?
