Katholieken lopen weg, omdat hun kerk geen boodschap uitdraagt

Vanaf de jaren zestig wordt de kerk geconfronteerd met een teruglopend aantal kerkbezoekers. Het enige antwoord dat deze kerkprovincie hierop tot dusver heeft weten te formuleren, is het sluiten van almaar meer kerkgebouwen. Zoals onlangs is aangekondigd voor de O.L.V. van Lourdeskerk in Nijmegen.

Bij elke sluiting geloven de parochianen van de betreffende kerk het verder wel: 85 tot 90 procent van hen verlaat de facto de kerk, aldus onderzoek van het Kaski, het expertisecentrum over religie en samenleving aan de Radboud Universiteit.

Top-down

Die neergang staat niet los van de wijze waarop het proces van kerksluiting plaatsvindt: top-down, zonder bereidheid tot een open gesprek met de betreffende gelovigen. Het vertrouwen onder de gelovigen in de kerk als instituut wordt daarmee sterk ondergraven. Zo is er een vicieuze cirkel ontstaan van steeds verdere neergang.

Toch blijft de Nederlandse kerkprovincie star volharden in deze averechtse benadering. In dit beleid ontbreekt elke toekomstvisie, elk toekomstperspectief – de enige hoop die eruit spreekt is de hoop dat de laatste gelovige zo vriendelijk zal willen zijn te zijner tijd het licht uit te doen in de laatste kerk.

Zo ontstaat het beeld van de kerk in Nederland als een pastoor die weinig meer doet dan in zijn pastorie angstvallig de opbrengst van de collecte tellen. Om vervolgens te becijferen hoe lang hij de huur nog kan betalen – terwijl hij op de stoep zou moeten staan om mensen binnen te nodigen omdat hij iets te vertellen heeft.

Oorverdovende stilte

De leiding van de Nederlandse kerkprovincie wekt niet de indruk te geloven in haar eigen missie, zij draagt geen boodschap uit. Oorverdovende stilte in de coronacrisis, de vluchtelingencrisis, de klimaatcrisis.

Dat het anders kan (en moet) laat paus Franciscus zien. Maar diens voorbeeld krijgt hier geen navolging: paus Franciscus bezocht de vluchtelingen in Lampedusa. Wie was er in Ter Apel? Paus Franciscus sprak in Laudato Si’ onder meer zijn bezorgdheid uit over de omgang met de aarde, wie van de Nederlandse bisschoppen liet zich horen?

De Nederlandse katholieke kerk is zo in niets de missionaire kerk die paus Franciscus blijkens bijvoorbeeld Evangelii gaudium voorstaat.

Franciscus’ sterke nadruk op het pastoraat, ook nu zijn pontificaat al tien jaar duurt, krijgt in de Nederlandse kerkprovincie nauwelijks navolging en invulling. Het beleid in Nederland is de opgeheven, waarschuwende en bestraffende vinger van de pausen Johannes Paulus II en Benedictus XVI, niet de open armen van Franciscus.

De opgeheven vinger sluit uit, de open armen nodigen uit om ten minste tot een ontmoeting en een gesprek te komen – want de sabbat is er immers voor de mens, niet de mens voor de sabbat.

Het toppunt van dit onvermogen om de juiste prioriteiten te stellen is wel kardinaal Eijk. Die bestond het zich in zijn studeerkamer terug te trekken om een vreugdeloos reglementenboek volgens de seksuele leer van de kerk te schrijven terwijl zijn kerk leegloopt. Heeft deze auteur niet een veel belangrijker probleem dat zijn onverdeelde aandacht verdient?

Bezielen

Wil de katholieke kerk in Nederland nog toekomst hebben, dan lijkt ingrijpen van het Vaticaan onderhand onontkoombaar.

Vervang de leiding van de kerkprovincie door anderen – die wel weten waar hun prioriteiten (moeten) liggen. Die een beleid met toekomstperspectief voor alle gelovigen weten te ontwikkelen, die een boodschap uitdragen en die weten te bezielen in het besef dat hun kerk missionair zal moeten zijn, wil zij niet helemaal wegdeemsteren.

Lees ook:

Ex-priester Eugen Drewermann: ‘Ik heb Jezus nodig, de man heeft gelijk’

Als priester werd Eugen Drewermann geacht de zonden van mensen te veroordelen. Toen bleek dat hij dat niet kon, kwam hij in problemen met de kerk. ‘Het grondprobleem van ons mensen is angst.’

Lees ook:
Paus roept op haast te maken met vrede in Oekraïne. ‘Laat het Paaslicht op het Russische volk schijnen’

In zijn Paastoespraak heeft paus Franciscus de internationale gemeenschap opgeroepen ‘de harten te openen’ en zich in te zetten voor een eind aan de oorlog in Oekraïne.