Kankerpatiënt krijgt te laat toegang tot nieuwe medicijnen

Wat een prachtig bericht onlangs, dat meer kankerpatiënten de afgelopen decennia bleven leven. Twee derde van de patiënten met de diagnose kanker leeft na vijf jaar nog. Een vooruitgang die volgens het Integraal Kankercentrum Nederland mede te danken is aan innovatieve geneesmiddelen tegen gevorderde en uitgezaaide kanker. Nog niet voor alle soorten, maar in ieder geval voor huid-, long-, prostaat-, bloed-, nier- en blaaskanker. Dat zijn in aantal niet de minste.

Maar het is jammer dat het zo lang duurt voordat dergelijke geneesmiddelen na goedkeuring door de Amerikaanse autoriteiten in de Nederlandse praktijk terechtkomen. Aanvragen om kankermedicijnen op de markt te brengen worden gelijktijdig in Amerika en Europa gedaan. Van de tien kankergeneesmiddelen die in 2019 door de Amerikaanse medicijn-autoriteit zijn goedgekeurd, zijn er in 2021 bij ons nog maar twee doorgedrongen tot de dagelijkse praktijk en aan 69 patiënten voorgeschreven, zo blijkt uit declaratiegegevens van zorgverzekeraars. Dat is maar 2,5 procent van de doelgroep. Andere patiënten verliezen dus onnodig veel levensjaren.

Organisatorische ‘obesitas’

Waarom zijn die medicijnen zo lang onderweg? Dat ligt aan de Europese medicijnautoriteit, die veel later dan haar Amerikaanse zuster de medicijnen uit 2019 haar fiat gaf. Vervolgens kost het in Nederland tijd voordat deze medicijnen worden toegelaten tot de verzekerde zorg. De éne organisatie kijkt of het middel zijn geld waard is, een andere of het passende en zinnige zorg is, en weer een andere buigt zich over het medisch nut. Uitstekende acties, maar deze organisatorische ‘obesitas’ hoeft toelating tot de dagelijkse praktijk toch niet op te houden?

Die wachttijd kan korter. Duitsland vergoedt een jaar lang het zogeheten adviestarief en bepaalt dan de waarde. Groot-Brittannië plaatst veelbelovende kankermiddelen op een lijst en betaalt ze uit het Kanker Geneesmiddelen Fonds. Frankrijk kent een tijdelijke vergunning voor veelbelovende medicijnen voor patiënten in een levensbedreigende conditie. Betaling gaat aan onderzoek naar de waarde en prijsbepaling vooraf.

Maar het Nederlandse parlement wil daar niet aan, bang dat de kosten van kankerzorg door nieuwe geneesmiddelen uit de hand lopen. Daar waarschuwt het Integraal Kankercentrum Nederland ook voor: “Een internationale vergelijking laat zien dat de zorguitgaven aan kanker in Nederland relatief hoog zijn”. Inderdaad, Nederland zit in de top 5. De kosten per inwoner waren in 2018 367 dollar terwijl het gemiddelde van 22 landen 296 dollar is. Uitschieters zijn de VS en Zwitserland met bijna 600 per inwoner, Groot-Brittannië en Zweden gaven net iets meer dan 200 dollar uit.

Kosten lager dan bij buren

Had het Integraal Kankercentrum ingezoomd op de kosten, dan had het gezien dat Nederland binnen Europa in 2018 bijna het minst uitgaf aan kankergeneesmiddelen, 62 euro per inwoner. In Duitsland (92 euro) en België (90 euro) lag dat veel hoger. Toch suggereert het RIVM om de beschikbaarheid van kankergeneesmiddelen te beperken.

In Nederland hebben ziekenhuizen vorig jaar bijna 1,5 miljard euro bij zorgverzekeraars gedeclareerd aan 160 kankergeneesmiddelen. Maar door slim te onderhandelen betaalden ze een kostprijs van iets meer dan 1 miljard, dat is 7000 euro per kankerpatiënt. Is dat veel? Ter vergelijking: de meest toegepaste bestraling kost 7400 euro. Wat is er met dat overgebleven half miljard gebeurd, vraagt u zich misschien af. Dat is netjes teruggegaan naar de zorgverzekeraars die zo, voor ons, premies zo laag mogelijk houden.

Nederland is een mooi land waarin uiteindelijk bijna alle in de VS goedgekeurde kankergeneesmiddelen in het basispakket komen. Dat is lang niet overal in Europa zo. Maar de wachttijd is te lang. Om de kosten hoeven we de toegang tot deze middelen niet uit te stellen.

Lees ook:

De overlevingskans bij kankerpatiënten is de laatste tien jaar flink gestegen

Het aantal mensen met kanker dat vijf jaar na hun diagnose nog leeft, is gestegen. Diezelfde stijging is ook zichtbaar bij mensen die tien jaar geleden een kankerdiagnose kregen.

Kankerdiagnoses zullen de komende jaren bijna verdubbelen

Meer mensen krijgen kanker, maar minder patiënten gaan eraan dood. Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) schat dat het aantal kankerdiagnoses in 2032 bijna verdubbeld zal zijn ten opzichte van 2019.