De tirades van politici en op sociale media tegen de miljardair-filantroop George Soros mogen ons niet onverschillig laten, vindt Hanna Luden.
Vraag op de man af aan Thierry Baudet van Forum voor Democratie en Martin Bosma van de PVV of hun afkeer van de miljardair-filantroop George Soros iets te maken heeft met antisemitisme en zij zullen dat krachtig ontkennen. Nee, het is niet dat Soros een Jood is, het is omdat hij achter de schermen linkse multiculturele organisaties financiert, wat eens goed onderzocht zou moeten worden (Baudet in september). En omdat hij met ‘zijn dikke vinger in de Nederlandse democratie zit’ (Bosma vorige maand nog in de Tweede Kamer). Hoezo antisemitisme? Soros wordt toch ook gehaat door de Israëlische premier Netanyahu?
Dat laatste klopt. Het klopt ook dat politici zich zelden tot nooit rechtstreeks anti-Joods uitlaten. En toch voel ik me bij al die tirades tegen Soros bijna fysiek ongemakkelijk worden. Lijd ik aan overgevoeligheid vanwege het Holocaust-verleden van mijn familie of omdat ik ben opgegroeid in Israël – omgeven door landen die Joden in de zee willen of wilden drijven? Staan kortom mijn alarmbellen te scherp afgesteld?
Misschien. Maar tegenover mijn overgevoeligheid staat een op zijn minst onwelriekende ongevoeligheid in de manier waarop mensen als Bosma en Baudet zich uiten. Wat te denken als Baudet zegt dat Soros het ‘cultuurmarxisme’ uitdraagt, een term die gemunt werd in nazi-Duitsland? Wat te denken als volksvertegenwoordigers van de PVV het hebben over ‘omvolken’ waar duistere krachten op uit zouden zijn? En hoe moet ik de openlijke sympathie van Forum en PVV duiden voor de Hongaarse premier Viktor Orbán die met karikaturale posters van Soros een lastercampagne voerde die door veel Joden als buitengewoon provocerend werden ervaren?
Orbán geniet de twijfelachtige eer nieuw leven te hebben ingeblazen in oude complottheorieën die het vooral goed doen in extreem-rechtse kringen. “Hij (Soros) is niet eerlijk, maar bedriegt, hij is niet nationaal, maar een kosmopoliet. Hij gelooft niet in werken, maar speculeert met geld. Hij heeft geen vaderland omdat hij denkt dat de wereld van hem is”, zei Orbán in 2017. Het is weer het verhaal dat het beeld voedt van de Joden als kosmopolieten zonder nationale loyaliteit, die via hun greep op de financiële wereld overal aan de touwtjes trekken. Soros als de reïncarnatie van de familie Rothschild uit de vorige eeuw.
Het is een ‘meme’ die ook in de 21ste eeuw een onweerstaanbare aantrekkingskracht op complotdenkers heeft en die zich via sociale media razendsnel over de wereld verspreidt. Denk niet dat dit complot-denken alleen in rechtsextremistische hoek te vinden is. Ook linkse leiders, zoals de voormalige leider van Labour, Jeremy Corbyn, zijn er gevoelig voor. Corbyn is onlangs tijdelijk geroyeerd als partijlid omdat hij onderzoek naar antisemitisme binnen Labour bagatelliseerde.
Corbyn zelf vindt dat zwaar overdreven. Zo vond hij ook een muurschildering in Londen met bankiers rond een tafel, gestut door knielende naakte mensen, een mooie kritiek op het kapitalisme. De Londense autoriteiten die de muurschildering lieten verwijderen vonden de kromme neuzen en baarden op de afbeelding grappig noch onschuldig.
Volgens Bret Stephens, columnist vanThe New York Times, raakt ook de Afro-Amerikaanse gemeenschap besmet door het antisemitische virus. Hij wees er onlangs op dat kort na de bloedige rechtsextremistische aanslag op de synagoge in Pittsburgh er verschillende aanvallen volgden van ‘gekleurde jongeren’ op Joden in New Jersey en New York waarbij vijf mensen werden vermoord.
Nogmaals, misschien ben ik overgevoelig. Maar we mogen niet toestaan dat vooroordelen en complottheorieën tegen Joden, moslims of welke minderheid dan ook vaste voet onder de grond krijgen en steeds meer als normaal worden ervaren. “Wees niet onverschillig als er historische leugens worden verkondigd”, zei Marjan Turski in zijn rede bij de herdenking van 75 jaar Auschwitz. Dat beschouw ik als een ereplicht, die ook alle politici zouden moeten koesteren.
Lees ook:
Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan?
Antisemitisme is een groeiend probleem in Europa. Waar komt het vandaan en wie zitten erachter?
Je voelt het aankomen: George Soros is Joods, vermogend, invloedrijk, dat vraagt om antisemitisme
Nu ook Thierry Baudet zijn pijlen begint te richten op George Soros en een onderzoek verlangt naar diens ‘nooit onderzochte geldstromen’, schieten mijn gedachten terug naar een van de wonderen na de val van het communisme.
