Het is tijd voor eerlijke voorlichting over de gevaren van HFK’s, schrijft Martin Kroon. Hij is oud-beleidsmedewerker op VROM.
Over het bericht dat de warmtepomp veel slechter voor het milieu is dan gedacht (Trouw, 22 februari), zou één persoon stiekem hebben gegniffeld. Mijn broer, energie-innovator Arie Kroon riep al tien jaar terug dat warmtepompen minder groen zijn dan gezegd, omdat die bijna allemaal gehalogeneerde fluorkoolwaterstoffen (HFK’s) als koudemiddel bevatten.
Daarom trekt fabrikant Vaillant nu aan de bel en is de milieuprestatie van warmtepompen afgewaardeerd. HFK’s, die ook in auto-airco’s zitten, hebben gewenste eigenschappen, zoals onbrandbaarheid en stabiliteit. Ooit gezien als het veiliger alternatief voor CFK’s – nu verboden vanwege aantasting van de ozonlaag – blijken HFK’s agressieve broeikasgassen, potentieel duizenden malen sterker dan CO2. Gelekte HFK’s versterken het broeikaseffect.
Zowel zoncolumnist Vincent Dekker als Doekle Terpstra van de installatiebranche (Trouw, 3 maart) bagatelliseert dit risico van HFK in warmtepompen. Lekkagerisico’s, bijvoorbeeld tijdens aanleg, reparatie, bijvullen of sloop, zijn nooit nul.
Dezelfde uitstoot als twee à drie jaar autorijden
Daarom heeft de EU HFK’s in enkele toepassingen verboden en verdwijnen ze geleidelijk. Voor HFK in warmtepompen bestaan betere alternatieven als R290/propaan en R744/CO2. De HFK die per installatie kan ontsnappen heeft potentieel hetzelfde effect als twee à drie jaar autorijden.
De wereldwijde toepassing van HFK’s in koel-vriesinstallaties, airco’s en warmtepompen is een tikkende tijdbom. Het jarenlange gebruik ervan in warmtepompen, terwijl er minder schadelijke alternatieven waren, is een milieuschandaal. Fabrikanten en installateurs bleven welbewust deze koudemiddelen toepassen. Dat warmtepompen energie besparen, is geen vrijbrief deze middelen te blijven gebruiken.
Zelfs Urgenda verzweeg de risico's
Het grootste schandaal is het bewust verzwijgen door fabrikanten en installateurs van de risico’s van HFK’s. Terwijl woningeigenaren dachten het klimaat te helpen, werd zonder het te weten een verborgen risico in huis gehaald, want de gebruikte aanduidingen op de warmtepomp verhullen welke chemische stof erin zit. Eerlijke voorlichting ontbreekt nog steeds. De folders van fabrikanten zwijgen over HFK’s. Zelfs Urgenda verzweeg de risico’s, evenals Milieu Centraal en de Consumentenbond.
Zo bleven consumenten onkundig; alle instanties zijn verwijtbaar in gebreke gebleven en moeten dat goedmaken door eerlijke voorlichting. De installatiebranche zou kosteloze vervanging voor minder schadelijke alternatieven moeten aanbieden. Een verplichte aanschaf van warmtepompen zonder verbod op HFK’s, dat mag de politiek niet laten gebeuren.
Arie Kroon overleed helaas eind december 2022 zonder het genoegen te hebben gesmaakt achteraf gelijk te krijgen.
Lees ook:
Warmtepomp blijkt elf keer vervuilender dan gedacht, dus duurzaam bouwen wordt lastiger
De milieulast van warmtepompen valt opeens fors hoger uit. Dat komt doordat het koudemiddel en de elektronica van de warmtepomp eerder niet zijn meegeteld bij de berekening.
Naschrift Arie Kroon (1938-2022)
Arie Kroon bouwde het eerste volledig energieneutrale huis in Nederland. Hij overleed op 28 december.
Column van Vincent Dekker
De milieubelasting van warmtepompen is zwaar overtrokken.
We horen maar het halve verhaal over de warmtepomp
De milieubelasting van warmtepompen moet omlaag, beaamt Doekle Terpstra. Maar de voorzitter van Techniek Nederland benadrukt dat ze fors bijdragen in de energietransitie.
