Ja zeggen tegen het leven, je weet niet of je daarin zult slagen

Het gebeurde eind vorige week en het houdt me nog steeds bezig. Bij het openen van mijn mailbox trof ik een bericht van een lezeres met wie ik de afgelopen jaren af en toe contact had. ‘Euthanasie’, stond er in het onderwerpveld. Ik legde mijn telefoon weg en ging allerlei andere dingen doen voordat ik het bericht opende.

Ze was ooit begonnen mij te schrijven naar aanleiding van de televisiereeks ‘Mea culpa’, interviews over het menselijk tekort die ook in Trouw verschenen. Vervolgens liet ze met tussenpozen iets van zich horen. Ze was op latere leeftijd ‘tot geloof’ gekomen – die aanhalingstekens zette ze er zelf bij. Dit geloof was van evangelische snit, wat wil zeggen dat het nogal zwart-wit was – dat zijn mijn woorden.

Nadat ze zich er jarenlang aan had vastgehouden, kwamen er vragen en twijfels, en ze ging zich breder oriënteren. Dat gaf lucht, maar leidde ook weer tot nieuwe vragen. Mijn indruk was deze: ze kon niet terug naar de gebeitelde waarheden van voorheen, maar miste de veiligheid die zekerheden kunnen geven. Het was ook weinig behulpzaam dat haar was verzekerd dat ze ‘in de macht van satan en zijn demonen’ zou komen als ze Bijbel niet meer letterlijk zou lezen als Gods Woord. Dit taalgebruik en de achterliggende angst kwamen me bekend voor, ik deelde wel iets van de achtergrond van deze vrouw, het was niet verwonderlijk dat ze bij mij was komen aankloppen.

Die mail spookte door mijn hoofd

Het was alweer enige tijd geleden dat ik iets van haar had vernomen, maar nu lag er dus opeens deze mail: ‘Maandag mag ik, krijg ik, euthanasie’. Ze schreef dat ze intens moe was, en ze schreef nog veel meer, dat laat ik rusten. Behalve dit: het raakte me bijzonder dat ze hoopte God niet tekort te hebben gedaan door niet meer op de oude manier te kunnen geloven. Ik heb geprobeerd daar verstandig op te antwoorden, of ik daarin geslaagd ben weet ik niet. Sommige dingen zul je nooit weten.

Het toeval wilde dat ik later die dag – de dag van haar bericht – aanwezig was bij de presentatie van het nieuwe boek van Frits de Lange, getiteld ‘Overweldigend, leven met wat je niet in de hand hebt’. Daarin zoekt hij naar een weg om ‘te houden van het leven, niet alleen als het verrukkelijk, maar ook als het verschrikkelijk blijkt (...), om voluit ja zeggen tegen het leven in het besef dat me daarin alles, maar dan ook alles kan overkomen’. De Lange kreeg van collega-theoloog Christa Anbeek de vraag of het ook ‘nee’ mag zijn, of je ook mag ‘weigeren om nog langer mee te doen nu je doorhebt hoe je door het leven te grazen bent genomen?’ Ja, antwoordde De Lange, het mag ook nee zijn. Al is dat niet wat hij zoekt.

Natuurlijk spookte de mail die ik had gekregen door mijn hoofd bij deze vragen. Je kunt het leven willen beamen, dwars door alles heen, en ik denk dat ik dat wil. Maar dan nog weet je niet of je daarin zult slagen, of zelfs moet slagen. En je kunt een ander de weg niet wijzen; dit is voor iedereen een eigen weg. Hooguit kun je erover van gedachten wisselen. Zoiets dacht ik, min of meer, geloof ik.