Is Pim Lammers te woke voor minister Yesilgöz?

Ik wil het hebben over angst. Angst om datgene wat ons dierbaar is aangetast te zien worden door krachten van buiten. Een keer werd de deur voor mijn neus dichtgegooid. Ik probeerde een hotel binnen te komen, het was laat. De sleutel kon ik niet vinden. Met mijn dronken kop rommelde ik wat aan de deur. Het stel dat zich aandiende, bekeek me vol argwaan, opende snel de deur en liet die hard dichtvallen.

Daar sta je met je goede bedoelingen, je nette taalgebruik, je fijne manieren. Geen garantie op honderd procent acceptatie. Angst voor het onzegbare. Waar loert het gevaar?

Sinds de HJ Schoo-lezing heeft de minister van justitie en veiligheid mijn aandacht. Dilan Yesilgöz-Zegerius sloeg een opvallend activistische toon aan. Ze richtte daarin haar pijlen op het wokisme, volgens haar een ideologie die de vrijheid van meningsuiting wil vernietigen. Ze werpt zich op als angstbestrijder, het gevecht tegen intolerantie is bij haar in goede handen.

Afgelopen week trok schrijver Pim Lammers zich terug uit het publieke debat nadat hij doodsbedreigingen had ontvangen. Een clubje ultraconservatieven achtte het nodig om aan literaire kritiek te doen met als gevolg dat de auteur zijn brood en zijn leven niet veilig wist.

Totaal engagement met open samenleving

Meestal is de minister er als de kippen bij om aanvallen op de vrijheid van meningsuiting te veroordelen. ‘Verachtelijk’, ‘verschrikkelijk’, ‘walgelijk’, zijn maar een paar van de exclamaties waarmee de minister haar totale engagement met onze open samenleving uitdrukt.

Ik was benieuwd welke woorden de Jeanne d’Arc van het vrije woord deze keer zou gebruiken om het cancelen van Pim Lammers zo uitdrukkelijk mogelijk te veroordelen. Ik scrolde op haar account.

Helaas, geen tweet. Op de dag dat de auteur zich terugtrok, was de minister op bezoek bij VNO-NCW, de ondernemers­lobby, om te spreken over het terugdringen van polarisatie. Het lot van eenpitter Pim Lammers kwam niet ter sprake. In het universum van de minister heeft de doodsbedreiging van Pim Lammers niet plaatsgevonden. Vreemd.

Het Twitter-account van de minister leeft van ophef; wordt ergens een aanslag gepleegd, een snelweg bezet of de politie gehinderd, dan spreekt ze er schande van. Sociale media verschaffen de minister een geitenpaadje richting maatschappelijke veroordeling. Trial by Twitter.

De minister weet keer op keer de shine te pakken. Maar hoe vaker ze veroordeelt, hoe vaker ik het gevoel krijg dat het allang niet meer om de geweldpleging gaat, maar om zelfprofilering. Het recente kwaad krijgt onmiddellijk topprioriteit. En daarom is me niet duidelijk waarom deze pavlovre­ac­tie ontbreekt als de precaire ­situatie van een schrijver in het geding is. Is hij te woke naar haar zin?

Moeten we waar wokisme staat niet ultraconservatisme lezen?

Ik lees de HJ Schoo-lezing terug, met het oog op de bedreiging van Pim Lammers en de collega’s die voor hem in de bres sprongen. Moeten we waar wokisme staat niet ultraconservatisme lezen?

Terecht wijst de minister in haar lezing op de parallelle wereld die door sociale media is ontstaan. Het lijkt erop dat die ook op de minister vat heeft gekregen, een parallelle wereld waarin zij agendeert welke slachtoffers wel onze aandacht verdienen en welke niet. Haar zwijgen wordt dan ook richtinggevend.

Een parallelle wereld waarin relatief kleine clubs een lawine van agressie jegens andersdenkenden in gang kunnen zetten. Het gevolg: creatievelingen worden over de rand geduwd.