Maarten Koreman hekelt een recent advies om te investeren vooral in de bereikbaarheid van stadswijken. Want die zijn al bevoordeeld ten opzichte van dorpen. Koreman promoveert aan de TU Delft op de toekomst van het platteland.
In een recent advies roept de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur het kabinet op de toegang tot de stad te verbeteren. Ondanks dat dit voorstel sympathiek lijkt, kan het de ongelijkheid in Nederland juist verder vergroten. Daarom is het slimmer om de voorzieningen in dorpen te verbeteren.
De raad trekt – terecht – de conclusie dat het voor sommige groepen simpelweg te duur wordt om in de stad te wonen. Als eerste oorzaak hiervoor noemt men de ontwikkeling dat steeds meer mensen in de stad willen wonen, waardoor zowel huren als kopen duurder wordt. Volgens de raad ontstaat deze woonwens door de concentratie van werk, onderwijs en zorg in de steden.
Scheve verdeling
Wat de raad daarbij echter onbenoemd laat, is dat deze concentratie het gevolg is van beleidskeuzes door de overheid. Door de rijksoverheid betaalde universiteiten, overheidsorganisaties en cultuurinstellingen zijn zeer ongelijk verdeeld over het land.
Deze scheve verdeling zorgt voor een grotere woonvraag en toenemende drukte in de grote steden. De raad accepteert dit als gegeven, in plaats van het kabinet te adviseren zijn beleid te wijzigen. Juist een gelijkere spreiding van door het Rijk betaalde voorzieningen en banen zou de trek van welgestelde bevolkingsgroepen naar de stad kunnen terugdringen. Hier wordt helaas niet op ingezet. De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur wil daarentegen de stad zelfs nog aantrekkelijker maken.
Dorpsjeugd
Als tweede oorzaak voor het te duur worden van de stad noemt men de verminderde kwaliteit van stedelijk openbaar vervoer en de afnemende stedelijke voorzieningen. Ziekenhuizen bevinden zich steeds vaker aan de randen van de stad en sommige stedelijke buslijnen zijn verdwenen. De raad adviseert hier snel verbeteringen in aan te brengen. Het is de vraag of dit het probleem oplost. Een beter openbaar vervoer en een hoger voorzieningenniveau maken de stad nog aantrekkelijker en zorgen voor nog hogere huizenprijzen. Zo wordt het voor de overheid alleen maar moeilijker en duurder om weinig draagkrachtige groepen in de stad te kunnen houden.
Bovendien miskent deze kritiek van de raad de toegenomen verschillen in voorzieningenniveau en openbaar vervoer tussen stad en platteland. De situatie is overal verslechterd, niet alleen in steden. Je zou maar, zoals veel Nederlanders, in een dorp wonen waar de laatste jaren de enige bushalte is verdwenen. Waar de overheid in de zomer geen graskanten maait en bij sneeuw geen zout strooit. Waar de overheid niets doet aan het schrijnende huisartsentekort. Waar de dorpsjeugd geen vergunning kan krijgen om in het eigen dorp een huis te bouwen. Waar daardoor de school binnenkort moet sluiten.
Verbetering
Kortom, je zou maar wonen in een dorp zonder openbaar vervoer dat het steeds moeilijker krijgt en dat een veel lager voorzieningenniveau heeft dan welke stadswijk ook. En dan moet je horen dat de echte problemen in Amsterdam-Noord liggen, omdat bewoners daar in plaats van vijf nog maar vier bushaltes binnen tien minuten lopen hebben. En omdat zij niet meer altijd op de fiets naar het ziekenhuis kunnen.
Het haast volledige verlies van openbaar vervoer en voorzieningen in dorpen heeft een veel naarder effect op weinig draagkrachtige bevolkingsgroepen dan het relatieve verlies in steden.
Waar in steden de toegang tot voorzieningen en openbaar vervoer iets slechter werd, is deze in veel dorpen bijna geheel verdwenen. In dorpen blijft men hierdoor daadwerkelijk verstoken van reismogelijkheden en kansen tot ontplooiing.
Wees daarom voorzichtig met oplossingen die de ongelijkheid verder vergroten. Zet liever in op een forse verbetering van het niveau van voorzieningen en openbaar vervoer in dorpen. Ik hoop op een spoedig advies om dat te regelen.
Lees ook:
Lage inkomens klimmen steeds moeilijker uit het moeras - vooral in de grote stad
In de grote stad lukt het mensen moeilijker om te ontsnappen aan een laag inkomen dan op het platteland. Ze zitten in een negatieve spiraal waar ze steeds lastiger uit komen.
Dorpen zijn de dupe van accent op drukke buslijnen
Busbedrijven richten zich, in opdracht van de provincies, op de drukkere lijnen. Dat heeft gevolgen voor de bereikbaarheid van het platteland.
