In al die cadeautjes met gadgets en glimmers zit kinderwerk

Eerst was het Black Friday en dit weekend Sinterklaas. Dat gaf een vertrouwd beeld vlak voor de jongste coronamaatregelen ingingen: drukte bij elektronicawinkels, ouders die elkaar verdringen op zoek naar nieuwe gadgets voor zichzelf of hun kinderen. Wat zij niet weten, is dat al die cadeautjes met een printplaat mica bevatten. Kinderen in lageloonlanden, die even oud zijn als de kinderen waar de Sint of Kerstman langs komt, hakken ondergronds dit mineraal uit. Ze moeten zo zelf hun inkomen zien te verdienen.

Mica zit in honderden auto-onderdelen en elektronica. Vanwege de glimmer wordt het verwerkt in bepaalde cosmetica, shampoos en verf, en vanwege de hittebestendigheid in haardrogers, magnetrons en broodroosters. Consumenten zouden kritischer richting fabrikanten moeten zijn, maar dat is niet eenvoudig.

Wet ligt op de plank

Geen enkel bedrijf is nu namelijk verplicht te onderzoeken of het mica gebruikt en of dat kinderarbeidvrij is. De reeds aangenomen Wet Zorgplicht Kinderarbeid die bedrijven hiertoe wel kan verplichten, ligt al twee jaar ongebruikt op de plank, omdat Nederland wil wachten op bredere Europese wetgeving voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO ). Dat kan nog vijf tot zeven jaar duren en dat moet veranderen.

Bij het delven van mica gaat het niet om licht werk buiten schooluren, om een zakcentje te verdienen. Het gaat over zwaar werk dat volgens internationale verdragen kinderen hun kindertijd ontneemt en schadelijk is voor gezondheid, veiligheid en moraal. Hieronder valt ook mijnbouw.

Mica-mijnen bestaan niet

Maar in India en Madagaskar bestaan geen formele mica-mijnen. Iedereen kan er met hamer en beitel aan de slag. De brokstukken gaan per kiloprijs naar opkopers die in elk dorp te vinden zijn. In Madagaskar werken er zo naar schatting 20.000 arbeiders, veelal families, in de mica-delving, waarvan de helft kinderen. Niemand is in loondienst, dus bij wie te klagen over slechte arbeidsomstandigheden?

En met mica is er nog een ander probleem. Uit onderzoek van Terre des Hommes en SOMO uit 2018 bleek dat bedrijven amper wisten dat dit mineraal in hun producten zit en belangrijker, waar dit vandaan komt. Ook in China, waar de meeste mica wordt verwerkt, en Sri Lanka en Brazilië zijn de risico’s op kinderarbeid groot.

Vooropgesteld dat mica op het etiket staat en de herkomst duidelijk is – het komt ook uit Canada –, zou de consument producten met dit mineraal moeten boycotten? Daar zit een moreel dilemma, omdat de ongeschoolde gezinnen in de mica-belt voor hun overleving van dit mineraal afhankelijk zijn. Terre des Hommes vindt een boycot om die reden onwenselijk. Maar de kinderarbeid moet wel stoppen.

Met een hogere kiloprijs hoeven kinderen niet te werken en kunnen ze naar school. In Madagaskar krijgt de (minderjarige) arbeider nog geen 2 eurocent per kilo mica. In de haven echter is die prijs – voor het transport naar China – via allerlei tussenhandelaren tot 20 euro gestegen. In India werken Terre des Hommes en het Responsible Mica Initiative samen met de aangesloten bedrijven om betere werkomstandigheden te bereiken. Ook worden ouders verenigd om bij de gemeente te eisen dat scholen functioneren. Lukt dat, dan sturen de ouders hun kinderen ook naar school, zo leert de praktijk.

Handel is ondoorgrondelijk

En waar het gaat om producenten van elektronica, auto’s, verf en cosmetica, zijn er genoeg die niet (willen) weten waar de mica in hun producten vandaan komt. Anno 2021 is het ongelooflijk dat de handel in grondstoffen nog zo ondoorgrondelijk is. Als de overheid de reeds aangenomen Wet Zorgplicht Kinderarbeid invoert, dan hoeft de consument geen keuze voor wel of niet boycotten te maken.

Lees ook:

Alleen een kwaadaardig genie heeft het bedrijfsmodel van Roblox kunnen bedenken

“Verdien serieus geld. Creators zoals jij krijgen betaald om te doen waar zij van houden. Onze topontwikkelaars verdienen 2 miljoen dollar per jaar door in-experience aankopen aan te bieden.” Deze tekst lijkt regelrecht uit een phishingmail te komen, maar staat ‘gewoon’ op de website van het onder kinderen populaire videogameplatform Roblox. Dit is hoe kinderarbeid eruitziet in de platformeconomie.

Geef kinderen prioriteit bij ontwikkelingshulp

Kinderen lijden wereldwijd onder armoede, geweld en misbruik. De coronapandemie heeft de situatie alleen maar verergerd. Zet daarom bij ontwikkelingssamenwerking de belangen van kinderen voorop, bepleiten Tiny Biewenga en Eric Bloemkolk namens KROS, coalitie voor kinderrechten in ontwikkelingssamenwerking.