Parttime werken is verworden tot een verworven recht, vinden Jacques Giesbertz, oprichter van Stadouders.nl, en Aad van Loenen, oud-onderwijsdirecteur. Laat docenten in het basisonderwijs fulltime werken en het lerarentekort lost op als sneeuw voor de zon.
Het woord lerarentekort wordt zo vaak in de media genoemd dat niemand meer lijkt te twijfelen aan het bestaan ervan. Immers, lessen en zelfs hele lesdagen vallen uit. Kinderen worden regelmatig naar huis gestuurd, omdat er geen leraar meer is.
Maar er is helemaal geen tekort aan leraren in het primair onderwijs. Er is wel een overschot aan leraren die in deeltijd werken. Dat is opmerkelijk want leraar zijn op een basisschool zou een fulltime baan moeten zijn. Lesgeven betekent vooral een goede relatie opbouwen met je leerlingen. En dat kan nauwelijks als er twee of drie leraren voor de klas staan.
Hoe zit het met het tekort? Volgens vakbond AOb bedraagt het lerarentekort in 2020 in het primair onderwijs 3296 leraren, gecorrigeerd voor het deeltijdwerkpercentage. In 2025 zou dat tekort 5716 leraren zijn en in 2028 (dus binnen tien jaar) 14.205 leraren.
Hoe zit het met het deeltijdwerk in het primair onderwijs? Slechts 44 procent van de beroepskrachten in het primair onderwijs heeft een contract van 32 uur per week of meer, 36 procent tussen de 20 en 32 uur. En 19 procent heeft een contract van minder dan 20 uur per week. Doorgaans wordt een aantal oplossingen genoemd om het lerarentekort op te lossen. Allereerst zou het vak van leraar meer gewaardeerd moeten worden. De salarissen in het primair onderwijs stijgen, maar minder dan gehoopt. Ze blijven nog steeds fors achter in vergelijking met bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs.
Paniekerige maatregelen bieden weinig soelaas
Meer studenten naar de lerarenopleidingen wordt ook vaak geopperd. Tussen 2011 en 2015 daalde het aantal gediplomeerden met 25 procent. Kortom de vraag neemt toe, terwijl het aanbod afneemt. Nu worden er met alle macht trucs en listen bedacht om deze trend te keren, zoals het verlagen van de kosten of het verlagen van de instromingseisen. Ook zij-instromen wordt gestimuleerd.
Meer geld om de werkdruk te verlagen, is een andere veelgehoorde optie. Echter, de werkdruk is met name zo groot omdat er zoveel parttime werkende leraren zijn.
Veel soelaas zullen deze paniekerige maatregelen op de korte en middellange termijn niet leveren. Vooral omdat het systeem verkeerd in elkaar steekt. De meest voor de hand liggende oplossing is dat meer leraren fulltime gaan werken. Dat zet echt zoden aan de dijk. Het lost het vermeende tekort aan leraren op. Levert direct meer salaris op. Maakt het op orde houden van de klas (klassenmanagement) ook eenvoudiger.
En minstens zo belangrijk: het geeft de leraar weer de vertrouwde autonome rol waar kinderen recht op hebben. Met één leraar voor de klas hebben de kinderen een grotere kans op de welgemeende aandacht die de basis vormt voor hun voorspoedige ontwikkeling.
Een rekenvoorbeeld. Grosso modo zal het maximale tekort aan leraren in het primair onderwijs 10 procent bedragen van het aantal leerkrachten in het primair onderwijs. Dus op een school met twintig leerkrachten zal het gemiddelde maximale tekort twee leraren zijn. Het probleem is opgelost als vier parttime werkenden leerkrachten fulltime gaan werken.
Het personeelsbeleid is vele decennia te slap geweest. Het parttime kunnen werken is verworden tot een verworven recht. Dit moet zo snel als mogelijk weer tot gezonde proporties teruggebracht worden, door bijvoorbeeld het extra geld om de werkdruk te verlichten (zo’n 100 miljoen euro) te besteden aan het aantrekkelijk maken van fulltime werken, door leraren die alle dagen werken een financiële bonus te geven of te zorgen voor gratis kinderopvang voor de leraren die jonge kinderen hebben.
Lees ook:
Van basisschool tot universiteit, de werkdruk is totaal uit de klauwen gelopen
Van basisschool tot universiteit: overal staat de kwaliteit van het onderwijs onder druk vanwege de toenemende regeldruk in combinatie met te weinig mensen voor de klas. Docenten en een hoogleraar aan het woord over hun veranderende vak.
‘Ik wil niet zeuren, maar de emmer is wel vol’
Duizenden docenten gingen woensdag opnieuw de straat op om aandacht te vragen voor het lerarentekort en de hoge werkdruk. Trouw vroeg tien stakers in Den Haag naar hun grootste wens voor het Nederlandse onderwijs.
