Ian Buruma wordt gestraft omdat hij een ander geluid liet horen in het #metoo-debat

Prominent Brits-Nederlands intellectueel Ian Buruma stapte vorige week op als hoofdredacteur vanThe New York Review of Books, een vooraanstaand Amerikaans literatuurtijdschrift. Hij kwam hevig onder vuur te liggen naar aanleiding van de publicatie en verdediging van een essay van een #MeToo-verdachte. Het toont de enorme emoties die online nog steeds vrijkomen naar aanleiding van #MeToo, maar ook hoe iemand het lijdend voorwerp kan worden van een bedenkelijk schervengericht.

De casus: Buruma schonk onlangs, in een themanummer gewijd aan #MeToo-daders, ruimte aan een emotioneel betoog van Jian Ghomeshi, een Canadese radio-dj die door ruim twintig vrouwen beschuldigd werd van seksueel geweld, maar die voor een deel van de aanklachten werd vrijgesproken. Ghomeshi's verhaal is geen zelfvrijpleiting, maar gaat in op zijn ervaring als sociale paria. Desondanks ontstond er een klassieke twitterstorm, waarin werd gesteld dat een misbruiker geen podium zou mogen krijgen. Ook dreigde een adverteerdersboycot. Buruma's poging om zijn keuze te verdedigen leidde tot nog meer ophef. Als gevolg hiervan voelde Buruma zich gedwongen om ontslag te nemen. In zijn eigen woorden: 'in feite capitulatie voor intimidatie in de sociale media en door de universiteitspers.'

Is dit publiek schandpaalnagelen een vorm van politieke correctheid? De term is beladen en meerzijdig, maar we zien de teneur dat snelle activistische ophef inderdaad steeds vaker dwingt tot capitulatie van tegendenkers. In ons boek 'Over Politieke Correctheid' onderscheiden wij twee vormen. De eerste vorm is dogmatisch, waarbij een activistisch moralisme personen met een 'foute' mening in de marge drukt of zelfcensuur oplegt. De tweede vorm is conformistisch, waarbij men meedeint met de dominante mening. Het is immers makkelijker om tegen de zaken te zijn die al gevoelig liggen, en daarbij misschien zelf ook nog een duit in het zakje te doen. Beide vormen van politieke correctheid zijn in deze casus aanwezig als verklaringen voor het gebrek aan publieke bijval voor het tegengeluid of de manier waarop verontwaardiging razendsnel momentum krijgt.

Ander geluid

Activisme tegen seksueel geweld is volledig legitiem, en ook hard nodig. Maar het kan soms ook haar doel voorbij schieten. De gevolgen daarvan zijn in deze kwestie problematisch. Als eerste op persoonlijk niveau. Hoewel er alle reden kan zijn om het met iemand oneens te zijn, wordt hier karaktermoord gepleegd. Buruma wordt tot de stropop gemaakt van het misbruikschandaal, omdat hij ruimte geeft aan een ander, onwenselijk geacht geluid.

Een ander problematisch gevolg is dat de bredere vrijheid van spreken in het geding komt, door het platform aan te vallen en niet de inhoudelijke boodschap. Wat voor signaal gaat er vanuit dat gezaghebbende pers zwicht voor de online twitterstorm? Anderen zullen voortaan wel tweemaal nadenken voordat zij dergelijke controverses aansnijden. Dit tast de diversiteit aan van het debat. Media moeten hun werk ongehinderd kunnen doen, en zijn verantwoordelijk voor een divers geluid.

Vrijheid van spreken bestaat niet alleen bij de gratie van de rechten die we van de staat krijgen, maar ook dankzij de ruimte die de samenleving hiervoor laat. Wanneer media bang zijn voor de reactie van de publieke opinie, dan wordt dat debat gesmoord. Indirect raakt dat de staat van de gezonde democratie. Op die manier kan politieke correctheid niet alleen op persoonlijk niveau slachtoffers maken, maar ook de diversiteit van het publieke debat ondermijnen. Een zeer onwenselijke ontwikkeling in een open samenleving. En eentje die ook zomaar kan overslaan naar Nederland.

Lees ook:

Debat over #MeToo keerde zich tegen Ian Buruma zelf

Hij wilde een debat openen over #MeToo-beschuldigingen. Maar dat initiatief van Ian Buruma viel verkeerd.

Ian Buruma ziet culturen veranderen

Ian Buruma beschrijft in ‘Tokio mon amour’ zijn jonge jaren in de Japanse hoofdstad. Zijn boek gaat over veranderende identiteiten en culturen. ‘De angsten en taboes uit de Tweede Wereldoorlog zijn nu overal verdwenen.’