Humane grenzen, daar kan geen middenpartij tegen zijn, toch?

Noem het muren, noem het hekken of noem het – zoals de Nederlandse regering doet – ‘stationaire infrastructuur’, het is duidelijk dat Europa zijn grens zo hard, hoog en dicht mogelijk wil maken. En dat dit niet alleen kan rekenen op de instemming van extreemrechts, maar ook van partijen die men placht aan te duiden als ‘midden’, ‘centrum’ of ‘gematigd’.

Inmiddels is het heel gewoon dat de leider van een christendemocratische partij zegt: “Als we de grenzen binnen Europa open willen houden, moeten ze om heel Europa heen dicht”. Dit was Wopke Hoekstra, zaterdag bij het CDA-partijcongres. Ik denk dat deze afweerreactie ongezond is en dat we moeten nadenken over een heel ander systeem, uitgaande van gereguleerde migratie.

Er wordt binnen Europa op twee fronten geprobeerd migranten of vluchtelingen terug te duwen, zowel letterlijk als figuurlijk. Het gebeurt aan de buitengrenzen, voornamelijk in het zuiden, om te voorkomen dat mensen binnen komen. Maar lukt dat hen toch, dan zijn daar de noordelijke landen, zeker ook Nederland, die hen in het zuiden willen houden; het land van binnenkomst moet zich over hen ontfermen, waarbij die term niet per se barmhartig bedoeld wordt.

Gebrek aan spreiding, opvang en huisvesting

In het debat hierover, dat bij het naderen van de provinciale verkiezingen ongetwijfeld steeds onsmakelijker zal worden, moet om te beginnen de kanttekening worden gemaakt dat wat Europa overkomt vanuit mondiaal perspectief niet erg dramatisch is. Laten we de Oekraïense vluchtelingen buiten beschouwing, dan beslaat de huidige toestroom van 924.000 asielzoekers, het hoogste aantal sinds 2016, nog altijd niet meer dan 0,2 procent van de EU-bevolking. Het zou niet onmogelijk mogen zijn daar adequaat en humaan op te reageren. Voegen we de 3,3 miljoen Oekraïense vluchtelingen eraan toe – al vallen zij niet onder de asielprocedures – dan komt het percentage op 1 procent. Met andere woorden: de Europese problemen met vluchtelingen vloeien eerder voort uit gebrek aan spreiding, opvang en huisvesting, dan uit de absolute aantallen.

Ik zeg dit echter niet om het debat te smoren, er zijn redenen genoeg om een andere kant op te willen, al was het maar vanwege de vele doden die vallen onderweg naar Europa, de meesten door verdrinking in de Middellandse Zee. De Oostenrijkse migratie-expert Gerald Knaus, die spreekt van ‘geweld’ als hij de Europese grenspolitiek omschrijft, stelt voor de irreguliere migratie tegen te gaan door akkoorden te sluiten met de landen van herkomst. Geen wonder dat hij doet, Knaus was de architect van de Turkijedeal uit 2016. Daar was van alles op aan te merken, maar in het principe van het wederzijdse belang gelooft Knaus nog steeds.

Kort gezegd is dit wat Knaus wil: vervang de ongecontroleerde migratie door gecontroleerde. Neem mensen op uit landen waar ze in vluchtelingenkampen zitten of geen toekomst zien, begeleid hen op weg naar onze arbeidsmarkt (waar tekorten heersen). Krijg in ruil daarvoor – dit is de harde kant – de garantie dat deze landen hun burgers terugnemen als die langs niet-reguliere weg de EU proberen binnen te komen. “We hebben een mobiliteitsrevolutie tussen Afrika en Europa nodig”, aldus Knaus in De Morgen. “Alleen als we een pragmatisch beleid voeren, komen we tot humane grenzen.”

Kan geen middenpartij tegen zijn, toch?