Hogere hekken zijn geen duurzame oplossing voor het complexe probleem van migratie

Het bepleiten van meer hekken aan de randen van Europa is geen taboe meer. Die conclusie trok deze krant tijdens een debat aan de vooravond van de Europese top komende donderdag en vrijdag. Hoog op de agenda staat migratie. Na de relatieve stilte van corona zien verschillende Europese landen meer mensen binnenkomen.

De grootste Europese politieke familie, de christendemocratische EVP waarin partijen uit de lidstaten zich verenigen, bepleitte vorige week voor het eerst hardop het versterken van de grenzen met meer hekken, drones en surveillance.

Achterliggende gedachte is dat deze hekken een oplossing zijn voor door lidstaten ‘ongewenste’ migratie van mensen die in de Europese Unie een beter leven zoeken, die niet louter op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging in hun thuisland. Naar ruwe schattingen valt twee derde van de migranten niet onder de definitie van vluchteling.

Het verstevigen van Fort Europa speelt daarentegen populistische partijen en polarisatie in de kaart. De recente geschiedenis leert ook dat het louter tegenhouden van mensen geen echte oplossing is. Het leidt in het slechtste geval tot excessen zoals de ‘pushbacks’: het met geweld terugduwen van mensen of gevangen zetten zonder rechten. Bovendien zoeken de migranten na verloop van tijd altijd weer andere routes. Europa is hoe dan ook niet in staat al zijn grenzen om te vormen tot onneembare bastions.

Behoefte aan goed doordachte scenario's

Wat moet er dan wel gebeuren? Ook op die discussie zou het (politieke) taboe moeten verdwijnen. Uit angst voor stemmenverlies of uit vrees voor de complexiteit van de zoektocht naar een oplossing branden politici zich echter niet graag aan het reguleren van migratie. Dit kabinet gaf er een voorzichtige aanzet toe in het regeerakkoord, maar na de opvangproblemen rond Ter Apel is het helaas stil geworden.

Maar Europa heeft wel behoefte aan goed doordachte scenario’s. Hoeveel mensen zijn er op de lange termijn nodig op de Europese arbeidsmarkt? Is een systeem van seizoensarbeid met bijbehorende werkvisa, zoals Spanje dat heeft met Marokko, wellicht een oplossing voor meer lidstaten? Wat zou een echt eerlijke verdeling van de lasten tussen lidstaten onderling betekenen? En wat kunnen we leren van de huidige problemen met personeelstekorten en economische neergang in het Verenigd Koninkrijk, dat sinds de brexit de grenzen sloot voor veel migrantengroepen?

Ook voor de scenario’s die beogen dat er in totaal minder mensen naar Europa komen, zijn betere hekken geen echte oplossing. Wél betere afspraken en handhaving ervan met de landen van herkomst. Daar zijn door de jaren veel goede voornemens toe gemaakt, maar dergelijke afspraken vergen moeizame en langdurige diplomatieke inspanningen. Toch is dat wat er moet gebeuren. Met meer hekken sluiten we ons als Europa letterlijk en figuurlijk af van duurzame, humanere oplossingen.