Hoe staat u stil bij 4 mei, en viert u de vrijheid?

Hoe staat u stil bij 4 mei, en viert u de vrijheid op 5 mei? Stuur uw reactie naar 4en5mei@trouw.nl. Een selectie plaatsen we in dit artikel.

Een verdrietig bewustzijn

Mijn oudoom Rudie van vaderskant en mijn oudoom Nicolaas van moederskant. Jochies van rond de twintig, die vanwege hun afkomst geen keus hebben gehad, er was geen weg terug.

In de Tweede Wereldoorlog zijn beiden in Oost – Europa gestorven. Rudie werd als Jood op 9 april ’43 vergast in Sobibor en Nicolaas sneuvelde als Waffen SS’er in febr. ‘44 op het slagveld in Rusland. Hun broers (mijn beide opa’s) ontsprongen de dans en overleefden de oorlog.

En ik? Ik voel op deze grauwe dag een grijs verdrietig bewustzijn. Oorlog is smerig.

Meijer ten Zijthoff, Leeuwarden

We kunnen er beter mee stoppen

Ik vind dat zowel de herdenking op 4 mei als de viering van onze vrijheid op 5 mei steeds meer gaat verwateren. Nu er steeds minder mensen zijn die zich de 2e Wereldoorlog nog kunnen herinneren kunnen we er beter mee stoppen.

Ik ben van 1941 heb de laatste 2 jaren van de oorlog bewust meegemaakt en herinner me nog maar al te goed de sfeer gekleurd door angst en geheimzinnigheid. Ik zag ‘grote mensen’ met elkaar fluisteren en soms ook huilen. Het geluid van sirenes en vliegtuigen van de Engelsen op weg naar Duitsland om daar de steden te bombarderen.

De Duitsers waren onze vijanden inmiddels weer onze vrienden, gelukkig maar.

De herinneringen aan mensen die in de oorlog sneuvelden, werden vermoord of stierven door ondervoeding zijn steeds waziger geworden. Ik hoorde laatst van een voorstel om alle mensen die slachtoffer werden van alle soorten van geweld, ook op 4 mei tijdens de ceremonie op de Dam te herdenken. Sympathiek voorstel maar dan niet op deze datum!

Wat valt er nog te vieren? ‘Vrijheid’ betekende in de naoorlogse jaren verlossing van de bezetter, maar is nu verworden tot ‘doen waar je zin in hebt’ of ‘het recht van de sterkste.’ Deze ‘vrijheid’ wordt gevierd met grote festivals waar mensen die de oorlog nog mee hebben gemaakt niets te zoeken hebben.

Herdenken en vieren: prima maar we moeten dan wel weten waar het over gaat en geen holle vormen kunstmatig in leven houden.

Miny Potze, Zwolle

Ik gedenk mijn moeder

4 mei een granaat huls gevonden in buurmans wei,
5 mei de mooiste bloem van eigen grond erin.

Zo gedenk ik mijn moeder, Russin, die jaren lang pulver in granaat hulzen moest stoppen in een werkkamp in Geesthacht, Duitsland, waar ik ook geboren ben.

Christie Meyboom de Bruin, Groesbeek

Triomf én angst op bijltjesdag

De oorlog was afgelopen toen ik 18 jaar was, feestelijk meerijden op de tanks met de Canadezen van De Bilt naar Utrecht.

Maar ook zag ik de vrouwen en meisjes die werden kaalgeschoren, ik kende de meisjes en ook de mannen en jongens die dat deden, zag de angst in de ogen van de vrouwen en de triomf in de ogen van de mannen. “bijltjesdag.”

In de loop van mijn leven heb ik vaak gesproken voor en met vrouwengroepen en gemerkt hoe moeilijk het was voor die vrouwen (en hun kinderen) om te spreken over de bevrijding. Ik heb goed praten met een vader die in het verzet werkte, maar hoe denk/voel je nu als je familie toen “fout” was?

Is Bevrijdingsdag voor alle mensen in ons land een feest? Ook als je in de afgelopen dagen de oorlogsfilms hebt gezien waarin het verschil tussen “goede en foute mensen” zo duidelijk te zien was?

Jenny Schneider van Egten (94)

Vlag van Bevrijding 2021

Met coronavaccin op rij voel ik me 5 mei dubbel vrij. Daarom mijn vlag in rood en wit en liéfst dubbele banen blauw. Leve vrijheid: Joechei Joechei !

Rode baan
van roerige regels
Covid codejaar 20.

Witte baan
van nodige netheid
en spookkleurige vertes.

Blauwe baan
van blijde bevrijding
vooral mentaal naast fysiek.

Gedicht : Herma Visser Weerstra, Ermelo

4 mei 2021, anders dan anders

Als 63-jarige heb ik al heel wat keren 4 mei meegemaakt. Dit jaar beleef ik het anders, omdat een aantal zaken samen vallen. Vanochtend hoor ik op Radio 1 het verhaal van de fusillade op het Weteringplein in Amsterdam, kort voor de bevrijding. Met gedwongen toeschouwers, dramatisch. In mijn dorp Ureterp zijn er ook, pal voor de bevrijding, mensen omgekomen. Daarom hebben we nu een Tumpstrjitte en een De Jagerstrjitte. Dit jaar werden we hier extra op geattendeerd door een link naar een interview uit 1985 met overlevenden. Een interview, afgenomen door onze vriend Klaas Tulp, maar 66 jaar geworden, en nu hoor je hem weer als jongeman. Afgelopen week nòg een confrontatie met gevallenen kort voor de bevrijding: vanuit onze Doopsgezinde Kerk Drachten-Ureterp, werd een viering gehouden bij het monument bij Bakkeveen voor onder andere kunstenaar Hendrik Werkman, bekend van De Ploeg. Mijn man Meinard zorgde voor muzikale omlijsting met zijn trekzak. En zo kom ik bij mijn laatste verhaal over het beleven van 4 mei, het verhaal van mijn overleden schoonmoeder, Ann Wendelaar Bonga-Bootsman. Zij verloor enkele dagen voor de bevrijding haar verloofde, verzetsman Gosse Dijkstra, bij een fusillade in Andijk. In het gezin van mijn man bleef de 4de mei altijd pijnlijk. Voor haar een groot drama, maar hierdoor trouwde ze met iemand anders, en dat werd de vader van mijn geliefde. De rode draad in deze verhalen is de tragiek van hoe het op het allerlaatst nog mis kan gaan.

Anneke Zijlstra, Ureterp

Het Vondelpark

Op 4 mei denk ik aan mijn jeugd in Amsterdam. Vaak fietste ik door de Jodenbuurt en langs het Vondelpark en zag ik het bord “Voor Joden verboden”. Nu, 91 jaar oud, denk ik daaraan terug met spijt en wroeging. Had ik als jongen van 12-15 jaar niet iets kunnen en moeten doen? Dit gevoel is er sindsdien altijd geweest maar vooral jaarlijks op 4 mei.

Otto Gooiker, Den Haag

Lees ook: Waar het bord ‘Voor Joden verboden’ stond, kun je straks in de spiegel kijken

Veel te doen 4 en 5 mei

Vandaag leg ik een roos bij het monument Bevrijdingsbos Groningen ter nagedachtenis aan alle Canadezen die hier zijn gesneuveld tijdens de bevrijding. Overdag zal ik online Open Joodse Huizen volgen. Ook ga ik vanavond de landelijke en lokale Groningse dodenherdenking op tv volgen.

Op vijf mei volg ik online het Bevrijdingsfestival Groningen en ‘s avonds kijk ik op dezelfde website de gloednieuwe documentaire The Men of Maple Leaf over de Canadese bevrijders.

Anke Jongste, Groningen

75 jaar onbezorgd leven

Op 4 mei hang ik om 18.00 uur de vlag halfstok.
Deze dag houd mij vooral bezig dat er nog steeds oorlog,
geweld en wreedheid is in de hele wereld.
Om 20.00 uur ben ik stil en verdrietig.
Op 5 mei hang ik om 8.00 uur de vlag in top.
Dan ben ik blij en dankbaar voor de 75 jaar onbezorgd
leven in ons mooie Nederland.

Laten we het met elkaar niet vernietigen.

Govert Twigt, Leerdam

Wie gedenken we precies?

Ik ben van 1970 en heb de oorlog zelf dus niet meegemaakt. Wel andere oorlogen op tv gezien natuurlijk.

Mijn vrouw is Filippijnse en haar vader was tijdens Wereldoorlog II soldaat in dienst van de VS. Toen Japan het land bezette gaf hij zich niet over maar ging ie met anderen de jungle in om door te vechten.

Zelf heeft ie er tegen mij nooit veel over gezegd, toen ik hem leerde kennen was hij al erg oud. Maar een paar jaar geleden zijn we op het eiland Ilo Ilo naar een museum geweest dat gewijd is aan de veteranen van toen. Daar werd wel duidelijk hoe moeilijk die periode geweest moet zijn en hoeveel opofferingen het gevergd moet hebben. Voor mij kreeg toen de tweede wereldoorlog veteraan een nieuw gezicht.

Een paar jaar geleden is mijn schoonvader overleden en met militaire eer begraven. Op 4 mei denk ik dus (ook) aan hem.

Een paar jaar geleden werd er discussie gevoerd over wie we precies gedenken op 4 mei. De uitkomst was toen: alleen de gevallenen in Nederlandse gebiedsdelen. Dat steekt me eerlijk gezegd wel een beetje. Want is het immers niet zo dat we eigenlijk toch alle gevallenen herdenken die gesneuveld zijn voor onze waarden van vrijheid en democratie? Dat gevecht is wereldwijd gevoerd en nog altijd gaande!

Guido, Dordrecht

Een dag van somberheid

Elk jaar was de vierde mei een dag van somberheid. En uitzien naar de vroege avond, als we met veel familie rond het monument voor gevallenen in Renswoude stonden.

Het monument, waar de namen van onze familieleden op vermeld staan. Ook die van mijn vader. Maar iemand zei eens: je kunt eigenlijk niet echt rouwen om iemand die je niet gekend hebt. En ik weet nog steeds niet of dit waar is. Mijn vader werd eind 1944 naar een concentratiekamp gevoerd en hij is nooit meer teruggekomen. Of, zoals mijn moeder het later tegen mij als kind zei: De Duitsers hebben hem meegenomen. Wat moet ik hier nu mee? Ik kon in elk geval nog naar Renswoude ieder jaar. Dan voelde ik me nog onderdeel van het geheel. Vorig jaar al voelde ik me meer dan ooit verlaten. Letterlijk. En dat zal nu dinsdag wel niet anders zijn.

Bevrijdingsdag? Dat is nog nooit een feestje geweest. Hoe denkt men dat wij op 4 mei kunnen rouwen en een dag later feest vieren? Nee, dankjewel.

Corrie Lagerweij, Leusden

Te veel de focus op de Nederlandse situatie

Ik sta er bij stil. Bij de herdenking en bij het vieren van je vrijheid. Het is m.i. veel te veel gefocust op de Nederlandse situatie. Herdenken moet veel breder gemaakt worden. Het is een mondiale aangelegenheid. Er zijn zoveel mensen die voor de de vrijheid wereldwijd gestorven zijn. Evenzeer geldt dit voor het vieren van de vrijheid. Wij kunnen pas goed onze ‘eigen’ nationale situatie herdenken en vieren als wij ook recht doen toekomen aan al die mensen die wereldwijd nog steeds sterven en vechten voor vrijheid van denken en leven.

Soms bekruipt mij het gevoel dat wij in Nederland allemaal (groep en individu) het recht claimen op onze eigen manier van verhalen en gedenken.

Daardoor wordt gedenken iets van anderen en niet meer van mij. In de oorlog geboren heb ik het nodige meegekregen.

Maar nu voel ik mij Europeaan en wereldburger meer nog dan Nederlander, waar ik ook best blij om ben. Zo kijk ik nu tegen 4 en 5 mei aan.

Henk Spuls, Lochem

Het Oranjehotel

Het kan niet - vragen aan mijn vader hoe was het in het Oranjehotel. Hij was er 3 maanden te gast in 1943. Ik zoek zoek zijn naam op in het gastenboek van het Oranjehotel - ja daar staat zijn naam G.A. Gussenhoven arts. Reden - sabotage in O. D. verband. Wat ik weet van de spaarzame verhalen van hem waren de martelingen die plaatsvonden binnen de muren. Mensonterend. Na zijn vrijlating gaat hij weer aan het werk in Antoniushove ziekenhuis in Leidschendam. Hij gaat ook door met het helpen van onderduikers - een Joodse hoogleraar neurologie Bram Gans en een Canadese piloot.

Aanpakken - ondernemend - naar Indonesië werken als internist bij een oliemaatschappij - naar Amerika voor studie en terug naar Nederland zijn kinderen moesten daar naar de middelbare school. In Breda zet hij de cardiologie op de kaart - en introduceert hij echocardiografie.

Ik ben trots op mijn vader.

Elma Gussenhoven, Rotterdam

Een andere vorm van bevrijding

Op 4 mei kijk ik naar de Sobibor tapes en denk ik aan Jules Schelvis, de man die uiteindelijk, toen hij ouder werd ging vertellen aan kinderen over zijn ervaringen in de kampen. Ook denk ik aan mijn vader die in het verzet zat maar er nooit over sprak totdat hij vanwege hersenletsel na een ongeluk (buiten zijn schuld) zijn zorgvuldig afgesloten verleden zo maar, en onverwacht prijs gaf. Heftig voor mijn moeder en ons, zijn kinderen.

Helaas stierf mijn vader aan de gevolgen van het ongeluk op 69-jarige leeftijd. Ik brand een lichtje voor beiden, in mijn herdenkingshoekje. Op 5 mei hoop ik mijn eerste vaccinatie te ontvangen. Een vorm van bevrijding maar met een andere lading.

Heleen van Driel