Bereikbaarheid als basisrecht? Dan zijn wel vier concrete maatregelen nodig, betogen Donald Pols, directeur van Milieudefensie en Freek Bos, directeur van Rover, mede namens de Fietsersbond, Wandelnet en MENSenSTRAAT.
Het recht op bereikbaarheid hoort een basisrecht te zijn, net zoals iedereen in Nederland recht heeft op bijvoorbeeld onderwijs.” Mooie woorden van staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur) namens het kabinet op de conferentie ‘Bereikbaarheid voor iedereen’. Voor veel mensen zijn voorzieningen zoals gezondheidszorginstellingen, onderwijs en werk immers slecht of niet bereikbaar.
De situatie is voor veel mensen schrijnend. Zo zijn drie op de tien ouderen in ons land niet in staat om zonder auto binnen een halfuur een ziekenhuis of polikliniek te bereiken. Een op de tien lukt dat niet binnen drie kwartier. En veel middelbare scholen en beroepsopleidingen zijn praktisch zó onbereikbaar dat het de schoolkeuze van jongeren fors belemmert.
Het probleem speelt overal. Het Planbureau voor de Leefomgeving analyseerde de bereikbaarheid van mensen en schrijft op voorzichtige, wetenschappelijke toon: “De bereikbaarheidsanalyses suggereren dat congestie op (snel)wegen in de Randstad niet de kern van het bereikbaarheidsprobleem is, maar eerder de beperkte bereikbaarheid per openbaar vervoer en fiets in de stadsranden, suburbane kernen en landelijk gebied”.
Uit onderzoek door Favas.net bleek in 2021 al dat tot 20 procent van de mensen in de onderzochte wijken in Nederlandse grote steden vervoersarmoede ondervindt. Zij kunnen niet volledig deelnemen aan de maatschappij. Van mensen die geen werk kunnen vinden omdat het te ver reizen is, tot mensen die de bus naar de ouderavond op de school van hun kind niet kunnen betalen.
Het recht op bereikbaarheid – inclusief toegankelijkheid voor iedereen – kan voor al deze mensen een geweldige uitkomst zijn. Maar als de regering dit wil, dan moet zij een ‘basisverzekering bereikbaarheid’ bieden. Zoals we ook een basisverzekering hebben die garandeert dat iedereen zich goede basisgezondheidszorg kan veroorloven.
Het belangrijkste doel van mobiliteitsbeleid moet zijn dat iedereen essentiële bestemmingen als zorg, onderwijs, familie, natuur, werk, recreatie en cultuur kan bereiken. Dat is nu niet het geval. Bovendien moet dit met veel minder uitstoot van broeikasgassen. En dat kan ook. Wij stellen vier maatregelen voor.
Vier maatregelen
Zet lopen, fietsen en OV op één. Dat kan door voorzieningen zoals scholen en de dokter weer dichtbij te brengen, zowel in de stad als op het platteland. En door woningen en voorzieningen te realiseren in de buurt van OV-knooppunten. Geef de straat terug aan lopen, fietsen en spelen. Dat is gezond en goedkoop voor iedereen.
Bied in alle dorpen en stedelijke buitenwijken elektrische deelfietsen en elektrische deelauto’s aan. Zo kunnen alle mensen beschikken over elektrisch vervoer, zonder de hoge aanschafkosten.
Versterk het openbaar vervoer met frequente en snelle busdiensten op vrije busbanen op snelwegen en provinciale wegen, zodat automobilisten altijd een snel en duurzaam alternatief hebben. Geef bussen overal voorrang door slimme doorstromingsmaatregelen bij kruispunten. En zorg op de rustige uren en plekken waar regulier OV niet rendabel is voor een laagdrempelig en betaalbaar vraagafhankelijk vervoersysteem, zodat ook dan bereikbaarheid is gegarandeerd.
Voer een progressieve kilometerheffing in voor autoverkeer. Juist de veelrijders betalen dan voor de vervuiling en noodzakelijke autoritten blijven betaalbaar.
Met dit pakket kan de overheid betaalbare basisbereikbaarheid realiseren. Op donderdag 30 maart bespreekt de Tweede Kamer het voorstel van de regering in een debat over bereikbaarheid. Aan Kamerleden de kans zich uit te spreken over deze maatregelen voor betaalbare en klimaatvriendelijke basisbereikbaarheid. Laat dit recht geen wassen neus zijn, maar een echte garantie op duurzame bereikbaarheid voor iedereen.
Lees ook:
Miljarden voor het openbaar vervoer: alleen maar langere files
Nieuwe, kostbare metrolijnen helpen ons niet sneller van A naar B, analyseert bouwkundige Wolfgang Spier. Het tegendeel is het geval.
Kabinet verdeelt miljarden voor bereikbaarheid
De overheid investeert flink in de het ov en fietsnetwerken om de bereikbaarheid te verbeteren. In totaal gaat het om 7,5 miljard euro.
