Het voorgenomen vertrek van Merkel zorgt voor grote politieke onzekerheid

Tegelijkertijd breekt een periode van grote politieke onzekerheid aan voor de Bondsrepubliek Duitsland, maar ook voor de Europese Unie.

Duitsland, maar ook de Europese Unie staan op een belangrijke tweesprong. Wordt de weg gekozen van de confrontatie, van groeiende tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen en lidstaten, of wordt het de weg die leidt tot (meer) samenwerking en een gezamenlijk streven naar oplossingen?

De juiste keuze maken wordt niet gemakkelijker nu de vrouw die dertien jaar als bondskanselier ten principale koos voor samenwerking haar afscheid aankondigde. Merkel was en is leidend in Duitsland en in de Europese Unie. Met alle uitdagingen waar het land en de unie voor staan is het geen bij voorbaat uitgemaakte zaak dat haar beleid vanuit Berlijn wordt voortgezet.

De keuze van Merkel om nu, twee jaar voor het daadwerkelijke moment, haar afscheid aan te kondigen is begrijpelijk en in zekere zin ook onvermijdelijk. De nederlaag van haar CDU (en van de SPD, haar landelijke coalitiepartner) afgelopen zondag in de deelstaat Hessen lieten haar in feite geen andere keus. Die nederlaag, aldus Merkel, kan niet zonder gevolgen blijven. Dat zij deze conclusie trok, siert de bondskanselier. Merkels CDU raakt meer en meer verdeeld over de te volgen koers, niet alleen na Hessen. Eerder kreeg zusterpartij CSU in Beieren al een opdoffer van de kiezer.

Samenwerking

In Europa benadrukte Merkel keer op keer dat er voor de lidstaten geen andere weg is dan die van samenwerking. Ze verwierf in de loop van de jaren een gezag dat haar opvolger, mocht die al even overtuigd zijn van de noodzaak tot Europese samenwerking, niet zal hebben. Zelfs niet als nieuwe leider van de regering van het land met de grootste Europese economie.

Het afscheid van Merkel kan dan ook door sommige regeringsleiders, in vooral de Oost-Europese lidstaten, worden gezien als een onverwachte kans.

Dit legt een nog grotere verantwoordelijkheid dan voorheen bij de bondgenoten van Merkel. Ook bij de Nederlandse minister-president Mark Rutte. Merkel en de Franse president Emanuel Macron presenteerden eerder een Frans-Duitse visie op de unie na de brexit. Rutte dient zich met deze materie nog intensiever bezig te houden. Als veteraan met gezag in Brussel en als Nederlands premier, die ook overtuigd is van het belang van Europese samenwerking voor Nederland en Europa.

Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren. Lees meer commentaren op trouw.nl/commentaar.

Lees ook:

Ze overleefde vele crises, maar de kiezer liet Merkel in de steek

Ze stopt als CDU-voorzitter en wil geen nieuwe periode als bondskanselier van Duitsland. ‘We kunnen niet overgaan op de orde van de dag’, zegt Angela Merkel na een nieuwe verkiezingsnederlaag.

Wie wordt de nieuwe Merkel? Dit zijn de kanshebbers

Angela Merkel had haar positie als partijvoorzitter nog niet opgegeven, of de mogelijke opvolgers maakten zich al bekend. Drie kandidaten zijn er, en de naam van een vierde wordt vaak genoemd.