Het ‘vastlopen’ van de participatiewet is slechts tijdelijk: er is brede aandacht voor inclusie

Kamerleden Jasper van Dijk (SP) en René Peters (CDA) stellen dat het aan het werk helpen van arbeidsgehandicapten via de participatiewet vastloopt (Trouw, 17 november). Zij pleiten voor ontwikkelbedrijven, een moderne vorm van sociale werkplaatsen.

De groep mensen met een beperking is divers. Het zijn niet alleen mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, maar ook hoger opgeleiden met een psychische beperking of chronische ziekte. Het SCP concludeert dat grofweg twee derde van de werkgevers in principe bereid is iemand met een beperking in dienst te nemen. Eén op de vijf werkgevers maakt hiervoor een plan. Die cijfers spreken toch voor zich? En toch: dat de participatiewet vastloopt gaat ons te snel. Er staat meer op het spel dan banen tellen voor mensen met een beperking.

We hebben in Nederland decen­nialang werk voor mensen met een arbeidsbeperking als overheidstaak gezien, met het bijbehorende woud aan regelingen, indicaties en uitkeringen. Een groot deel van de mensen met een beperking werkte in door de overheid gecreëerde sociale werkvoorziening en arbeidsmatige dagbesteding. Hebben deze mensen geen waardevolle bijdrage te leveren in onze bedrijven, zorginstellingen, scholen en overheidsorganisaties? Kunnen gewone werkgevers hun talenten niet gebruiken? Wij weten zeker van wél. Maar de arbeidsmarkt is hiervoor nog niet ingericht.

Met de komst van de participatiewet hebben wij iets zien veranderen. Werkgevers denken na over inclusie. We kennen collega-ondernemers met een uitgesproken strategie. Zij nemen medewerkers met een beperking aan. MKB-bedrijven hebben mensen uit de sociale werkvoorziening in dienst genomen. We zien een bredere beweging van inclusie in bedrijven zoals de Rabobank, Albert Heijn en Achmea, universiteiten zoals Radboud en Erasmus, en overheden als de provincie Gelderland, het Kadaster, de Belastingdienst en de ambtelijke ondersteuning van de Tweede Kamer. Er bestaat een zogeheten Harrie-training voor een betrokken collega die iemand met een beperking op de werkvloer ondersteunt. Eind 2020 zijn er 10.000 ‘Harries’ opgeleid, een beweging vanaf de werkvloer die inclusie in bedrijven verankert.

De winst van diversiteit

Daarnaast bieden hogescholen bijvakken aan over inclusief personeelswerk. Zo opgeleide professionals werken straks in onze organisaties en kijken niet gek op van sollicitanten met een beperking. Zij hebben inclusie in hun bagage meegekregen. Deze nieuwe recruiters kijken naar de talenten, dromen en mogelijkheden die iemand heeft. In plaats van vooral oog te hebben voor de beperking, kijken ze naar de winst van diversiteit. Medewerkers met een arbeidsbeperking zijn ervaringsdeskundig. Zij spreken uit eigen ervaring tegen hun collega die een deuk of kras oploopt. Met als winst een lager ziekteverzuim en een betere werkcultuur.

Wie zegt dat ‘de participatiewet vastloopt’, schudt anderen wakker. Het aantal mensen met een beperking met een baan, groeit te langzaam. Maar bij de participatiewet staat er meer op het spel dan banen tellen voor mensen met een beperking. Iedereen die kan en wil werken, heeft recht op toegang tot de werkvloer. Dat vraagt een verandering van denken, vergelijkbaar met het denken over slavernij, vrouwenkiesrecht of homorechten. Daar stoppen we ook niet mee als verandering niet snel genoeg gaat.

We zullen anders naar de waarde van werk en betaald werk moeten leren kijken. Onze huidige arbeidsmarkt is een rots waar mensen met een beperking – en zij niet alleen – met moeite tegenop klimmen. Dat moet veranderen in een glooiende heuvel, met op de flanken sociale ondernemingen en ontwikkelbedrijven waar talent wordt verwelkomd en mensen kunnen groeien naar werk bij reguliere werkgevers. We staan in dat denken nog maar aan het begin. Het begin van de beweging richting een open arbeidsmarkt voor iedereen. Daarom is het ‘vastlopen’ van de participatiewet slechts een tussenresultaat.

Lees ook:

CDA en SP maken plan voor sociale ontwikkelbedrijven: ‘Iedereen heeft recht op werk’

Arbeidsgehandicapten en mensen in de bijstand kunnen volgens CDA en SP via een ‘ontwikkelbedrijf’ aan scholing en werk worden geholpen.

SP dient initiatiefwet in om de sociale werkplaats terug te krijgen

De tijd is rijp voor de sociale werkplaats nieuwe stijl, vindt de SP. De partij kondigde eind november een initiatiefwet aan.