De toekomst van kinderen ligt in het gezin. Hard nodig om daar meer steun aan te geven, bepleiten Marjet Winsemius en Mark Weghorst.
Gezinnen staan er in hun beleving alleen voor, blijkt uit de Staat van het Gezin, een jaarlijkse peiling. Zij ervaren nauwelijks solidariteit, noch van de politiek noch van de samenleving. Ouders krijgen te horen dat ze het zelf maar moeten rooien. Want ‘zij wilden per slot van rekening kinderen’, klinkt het makkelijk gemaakte verwijt. Als samenleving laten we gezinnen bungelen en daarmee zetten we veel op het spel. De toekomst van kinderen, bijvoorbeeld.
Gezinnen geven Nederland een 6,6 voor gezinsvriendelijkheid, maar waarderen de solidariteit met gezinnen met een 4,6. Onvoldoende dus. Zeven van de tien respondenten in de Staat van het Gezin vindt dat de voorzieningen voor gezinnen beter zouden moeten zijn. Er is bovendien geen tijd: een dubbel inkomen is nodig voor een heel normaal bestaan, er is mantelzorg te doen voor oude buren en familie en ook de sportclub en basisschool vragen om handjes.
Tal van pijnpunten
Als je na de eerste complimenten over gezinsvriendelijk Nederland doorvraagt, worden de pijnpunten snel duidelijk: kinderopvang is duur en er is te weinig personeel, schooltijden sluiten niet echt aan op het werk en wat is eigenlijk het idee achter twaalf schoolweken vakantie: hoe regel je dat? Waarom vertelt niemand wat je moet of kan doen als ouder? In Nederland krijgt een vader die bij zijn baby wil zijn nog maar 70 procent van zijn salaris uitbetaald. Geen 100 procent, maar 70. Net niet genoeg.
Ouders laten bovendien weten zich zorgen te maken over hun eigen bestaanszekerheid, maar zeker ook over de bestaanszekerheid van hun kinderen. En over de polarisatie die ze ook in hun directe omgeving terugzien. Daar zien we de gevolgen van vergaande individualisering. Die trekt een te grote wissel op het incasseringsvermogen. Ouders nemen elkaar de maat, de samenleving neemt ouders graag de maat, én ouders nemen ook zichzelf de maat. Ook het zorgen voor elkaar komt onder druk te staan in een doorgeschoten individualistische maatschappij.
Te veel van het een, te weinig van het ander. Het gezin is misschien wel het laatste sociale weefsel dat nog overeind staat doordat de sociale weefsels van kerk, buurt en vereniging de afgelopen jaren allemaal zijn verdwenen. We verwachten van gezinnen dat ze het allemaal zelf maar regelen.
Pas als het misgaat is er de jeugdzorg met lange wachtlijsten, is er passend onderwijs, wat niet altijd past, of zijn er financiële regelingen die niet zo makkelijk te vinden zijn. Het systeem rondom gezinnen piept en kraakt.
De samenleving ziet te weinig wat het belang is van gezonde gezinnen. De politiek laat ouders blijvend bungelen door een groot gebrek aan voorzieningen. Gezinnen moeten kunnen rekenen op een solidaire samenleving die hun waarde ten volle beseft.
Nieuwe gezinsvisie nodig
Het gezin is het kleinste economische systeem en de informele plek waar kinderen hun ontwikkeling vormgeven. Als het niet goed gaat met gezinnen, heeft dat gevolgen voor de hele samenleving. Nu vragen we te veel van hen.
Het moet beter en het kan anders. ‘Luister!’, was het klemmende verzoek dat we hoorden in het onderzoek naar de Staat van het Gezin. Wij willen met ons Keukentafelpact op zoek naar een nieuwe sociale norm rondom gezinnen. Wij dekken de keukentafels, doen onderzoek en gaan luisteren.
Het liefst met een nieuwe minister van gezinszaken, anders met de vier ministeries die stukjes onder hun hoede hebben. Er is een nieuwe gezinsvisie nodig voor de komende veertig jaar. De laatste dateert van 2008, die kinderen zijn bijna van de middelbare school. Laten we de volgende generaties bungelen of gaan we ze ondersteunen? De samenleving moet echt het belang van gezinnen inzien.
Marjet Winsemius (Stichting Voor Werkende Ouders) en Mark Weghorst (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid)
Lees ook:
Zou je het woord ‘gezin’ kunnen vervangen door ‘familie’?
Ooit de ‘hoeksteen van de samenleving’, maar gezinnen voelen zich niet gezien in Den Haag.
Beloofde (bijna) gratis kinderopvang laat nog jaren op zich wachten
De Voorjaarsnota is klaar. Alle ministeries (behalve dat van defensie) zien de kaasschaaf op zich afkomen. De gratis kinderopvang wordt uitgesteld.
