Kennis over Holocaust schiet ernstig tekort, zeker onder jongeren. Is het dan vreemd dat Thierry Baudet zijn aanhang weet te bereiken met een parallel met de coronamaatregelen, vraagt tekstcorrector en schrijver Reindert Brongers.
Dat het begrip ‘Holocaust’ aan inflatie onderhevig is, is niet nieuw. Op gezette tijden ontstaat consternatie, bijvoorbeeld als een parallel met de bio-industrie wordt getrokken, bijvoorbeeld door sociaal psycholoog Roos Vonk of wijlen zanger Robert Long. Recenter, in 2019, vergeleek voorman Mark van den Oever van Farmers Defence Force de behandeling van de boeren met die van de Joden in de Tweede Wereldoorlog. Het aantal vergelijkingen met het Israëlische optreden tegen de Palestijnen is niet te tellen.
Nieuw is dat deze begripsinflatie en bagatellisering van de genocide worden uitgevent door een partij die is vertegenwoordigd in de Tweede Kamer, Forum voor Democratie. Gevolg is dat de parallel tussen de coronamaatregelen en de Holocaust klakkeloos wordt overgenomen. “Woorden doen ertoe”, zei ex-minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge terecht na het incident bij de woning van Sigrid Kaag. De ‘NSB’ en ‘massamoord’ roepende fakkelman, 29 jaar, is verklaard aanhanger van FvD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen.
Niet gehinderd door enige kennis
Bart Wallet, hoogleraar Joodse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam betoogde dat het trekken van deze parallel te maken heeft met effectbejag: “De Holocaust blijft een ijzersterk moreel ijkpunt en een verwijzing ernaar lokt gegarandeerd emoties uit. Daardoor zal menigeen de verleiding niet weerstaan om dat schrikbeeld voor de eigen politieke agenda te blijven inzetten.” (Trouw, 16 januari)
Ongetwijfeld is dat zo, maar de vraag is of degenen die de verwijzing naar de Holocaust overnemen, wel weten over welk moreel ijkpunt ze het hebben. Niet gehinderd door enige kennis kun je de meest belachelijke vergelijkingen maken.
In januari 2021 besteedde Nieuwsuur aandacht aan het feit dat lesgeven over de Holocaust steeds lastiger wordt op ‘zwarte’ scholen. Docenten worden met antisemitische denkbeelden geconfronteerd en de gaskamers worden door leerlingen ontkend. In zijn boekje Het antisemitisme uitgelegd aan jongeren (2014) legt socioloog Michel Wieviorka een direct verband tussen de invloed van radicaal islamisme en het (later) door de actualiteitenrubriek gesignaleerde probleem. Islamitische jongeren vereenzelvigen zich met Palestijnen die de Holocaust een verzinsel van Joden noemen, ter legitimering van de staat Israël.
Baudet heeft zich vast wel in de materie verdiept
De kennisachterstand blijkt echter breder te bestaan. Uit het in 2018 gepubliceerde onderzoek Wat weten Nederlandse jongeren over de Tweede Wereldoorlog van historicus en lid van de International Holocaust Remembrance Alliance Marc van Berkel blijkt dat slechts 28 procent van de ondervraagden weet dat een groot aantal van de omgekomen Joden in Oost-Europa leefde (ruim 2 miljoen zijn doodgeschoten in Polen en de voormalige Sovjet- Unie), 32 procent heeft geen idee wat het begrip ‘Holocaust’ inhoudt, niet meer dan 40 procent kent de naam Eichmann (en slechts 34 procent brengt hem in verband met de Tweede Wereldoorlog), de naam Treblinka zegt 12 procent iets. Van alle Duitse kampen is alleen Auschwitz algemeen bekend, en niet Birkenau, waar veel meer Joden werden vergast.
Thierry Baudet heeft zich vast wel in de materie verdiept. En dan is het des te grievender, wat hij doet. De leider van Forum voor Democratie beweerde in november vorig jaar op sociale media dat ‘ongevaccineerden de nieuwe Joden zijn en de wegkijkende uitsluiters de nieuwe nazi’s en NSB’ers’. In een fotocollage vergeleek hij een kind dat niet naar de Sinterklaasintocht mag met een jongetje uit het Joodse getto van Lodz, Polen. ‘De geschiedenis herhaalt zich’, stond bij een foto van het concentratiekamp Buchenwald, waar je alleen binnen mag met coronapas. De rechter verbood hem deze vergelijkingen te maken.
Gevolg van Baudets uitlatingen, van zijn parallellen die kant noch wal raken, is dat ze bagatellisering salonfähig maken onder zijn relatief jonge aanhang. Reden te meer om te blijven uitleggen wat de Holocaust inhield.
Lees ook:
In debatten over corona wemelt het van vergelijkingen met de Holocaust. Waarom?
De Holocaust is hét morele ijkpunt. Waarom ontsporen vergelijkingen daarmee dan zo vaak?
Lees ook:
Thierry Baudet verliest kort geding en moet Holocaustuitspraken verwijderen van sociale media
In december bepaalde de rechter dat Baudet het beeldmateriaal van de Holocaust niet langer mag gebruiken in het kader van het coronadebat.
