In zijn opinieartikel over de rekenrente en het pensioenstelsel (Opinie, 25 juni) lijkt Frans Dijkstra van mening dat de historische rendementen vanaf 1993 terug kunnen komen. Maar de economische situatie is volkomen gewijzigd, stelt lezer Aad van der Vaart uit Gees.
Dijkstra refereert aan het feit dat andere Europese landen werken met een rekenrente die in de afgelopen 30 jaar is bereikt. Bedenk dan wel dat de zeer hoge rendementen die 20 tot 40 jaar terug werden behaald in historisch perspectief zeer uitzonderlijk waren en in belangrijke mate het gevolg van forse inflatie.
De economische situatie is volkomen gewijzigd. Veel overheden en ook de huishoudens hebben hogere schulden dan ooit. Met andere woorden: wij hebben collectief ons toekomstig inkomen gebruikt.
Dalend en vergrijzend inwonertal
Anders dan de Nederlandse huishoudens heeft onze overheid gelukkig een gezond beleid gevoerd, maar dat heeft weinig invloed op de wereldeconomie. Belangrijk is ook dat nagenoeg alle economieën van welvarende landen, inclusief China, aan de vooravond staan van een dalend en vergrijzend inwonertal. Grijsaards besteden meestal minder dan jongeren. Het aantal werkenden daalt nu in veel landen al.
De schuldenlast en de demografie hebben tot gevolg dat de groei van de welvarende landen beduidend minder zal zijn dan de afgelopen tientallen jaren. Ergo, weinig inflatie, en zelfs een reële kans op deflatie als de volgende recessie zich aandient. Dus ook weinig of geen rente.
De centrale banken hebben de plannen voor negatieve rente al in de bovenste bureaulade liggen. Dit om opnieuw de economie te stimuleren ten koste van de toekomst.
Negatieve rente
Ik heb nog een tweede punt van kritiek op de redenering van heer Dijkstra. Hij stelt ‘minder dan nul is niet realistisch, omdat geen enkel pensioenfonds zijn vermogen tegen een negatieve rente belegt’. Dat zou dan virtueel bewaard moeten worden tegen nul procent rente. Helaas, dat gaat niet lukken, want er zijn in Europa nu al banken waar de rente negatief is. Maar veel belangrijker dan dat is dat pensioenfondsen hun obligaties niet massaal kunnen verkopen. Dat zou tot enorme en kwalijke onevenwichtigheden leiden.
Uit de rekenvoorbeelden meen ik te mogen afleiden dat de heer Dijkstra van mening is dat de vermogensgroei op obligaties voor een deel uitgekeerd moet kunnen worden. Die groei zal overigens beperkt zijn, want obligaties worden door pensioenfondsen veelal lang aangehouden.
Aandelen
Wat in het artikel niet aan de orde komt is het geld dat pensioenfondsen in aandelen hebben belegd. Als wij de totale beurswaarde afzetten op de economie als geheel, dan zijn de aandelen uitzonderlijk duur. In de VS zijn de aandelen zelfs nog nooit zo duur geweest. Dus ook in 2001 niet.
Verdere vermogensgroei op aandelen lijkt daarom niet waarschijnlijk. Met een recessie voor de deur verwacht ik eerder een aanzienlijke daling. In 2001-2002 en 2008 zijn de beurzen ruwweg 60 procent gekelderd. Wat het nu wordt, is koffiedik kijken. Maar als je bedenkt dat 2008 te boek stond als een van de ernstigste recessies ooit, als gevolg van te hoge schulden in de westerse economieën, bedenk dan dat de schulden nu nog een derde hoger zijn. Ik ben er niet gerust op.
Kort samen gevat: de heer Dijsselbloem is bepaald niet overdreven voorzichtig. Houd er rekening mee dat een hele serie landen de komende tien à twintig jaar niet aan hun pensioenverplichtingen kunnen voldoen. Goeie kans dat Nederland straks inderdaad het beste jongetje van de klas zal zijn.
Lees ook:
Laat pensioenfondsen dividend uitkeren
Laat de rekenrente bij pensioenfondsen maar zitten. Gepensioneerden en werkenden zijn beter af als ze een deel van het rendement op hun pensioenbeleggingen krijgen uitgekeerd, rekent Frans Dijkstra, gepensioneerd en lezer te Ommen, voor.
