Laat die economische groei nou achterwege. Het klimaat gaat er kapot van, en ons welzijn lift al jaren niet meer mee, schrijven Gerrit Stegehuis en Crelis Rammelt van Ontgroei.
Het lijdt geen twijfel dat economische groei de uitstoot van broeikasgassen aanjaagt. Ook ‘groene groei’ vermindert die uitstoot niet echt. Het is alsof je naar beneden wilt op een oplopende roltrap: misschien kan het, maar het kost veel extra inspanning. We hebben dan bijvoorbeeld nog meer hernieuwbare energie nodig, wat leidt tot nog meer gebruik van zeldzame mineralen en landbouwgrond.
Economische groei staat ook andere doelen in de weg: behoud van biodiversiteit, minder stikstofuitstoot en ophouden met gas importeren uit Rusland. Kunnen we de roltrap wel stoppen? We horen de critici al roepen: groei is nodig voor de werkgelegenheid. Maar we kunnen werk ook beter verdelen. En groei helpt ook de laagstbetaalden niet, want daar gaan de opbrengsten doorgaans niet naartoe. Help hen liever met een hoger minimumloon of een basisinkomen.
Kosten van groei wegen zwaarder dan de baten
Ontgroei, de Nederlandse tak van de internationale degrowth-beweging, pleit ervoor het streven naar economische groei los te laten. Die is namelijk ‘oneconomisch’ geworden: de kwaliteit van leven in het Westen stagneert al jaren, terwijl onze ecologische voetafdruk veel groter werd. De kosten van groei wegen nu zwaarder dan de baten, en zijn ook nog eens onrechtvaardig verdeeld. Door de overconsumptie te verkleinen scheppen we ruimte voor mensen die nu in de knel zitten.
Dat betekent niet dat er niets meer mag groeien: zo moeten we investeren in gezondheidszorg, openbaar vervoer en regeneratieve landbouw. Maar andere sectoren moeten juist krimpen: de fossiele industrie, de luchtvaart, advertenties, brievenbusmaatschappijen, enzovoort. De nadruk moet liggen op basisdiensten als zorg, onderwijs, huisvesting, energie, mobiliteit en voedsel. Die moeten voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn, en dat is nu niet het geval. We moeten nadenken over een bovengrens aan inkomen, vermogen en consumptie. Het is moreel niet te verdedigen dat de rijken van nu de leefomgeving verpesten voor mensen elders en voor komende generaties.
Als we erin slagen deze onder- en bovengrenzen dichter bij elkaar te brengen zouden de meesten van ons hun kwaliteit van leven aanzienlijk zien verbeteren. Ontgroeien is daarom geen straf! Het is ook niet onrealistisch. Op dezelfde voet doorgaan is pas echt onrealistisch en gevaarlijk.
Lees ook:
Volgens lector Kees Klomp gaan duurzaamheid en winstmaximalisatie niet samen: ‘Er is een nieuw narratief nodig’
Niet alleen het klimaat en de natuur lijden onder de race voor maximale winsten, ook de mens vaart er niet wel bij. Op naar een ander economisch systeem, zegt lector Betekeniseconomie Kees Klomp.
Lees ook:
Onze levensstijl moét anders om het klimaat te redden. Maar hoe gooien we het roer om?
We moeten groener leven. Maar wat zet ons aan tot klimaatvriendelijk gedrag? De zoektocht naar die triggers maakt nauwelijks deel uit van het klimaatbeleid. Maar ze zijn er wel.
