Goed nieuws? Ja, dat kan ook in oorlogstijd

De lezer krijgt de hele dag verschrikkelijke berichten. Is er ook ruimte voor positief of constructief nieuws in deze tijd?

De kwestie

Mag ik een ‘gevechtspauze’ in mijn dagelijkse puzzel in de krant, vraagt een lezeres in de brievenrubriek van afgelopen maandag: even geen opgaven over Oekraïne, dat nieuws is al overal.

Als een oorlog net begint, begrijpt iedereen dat het slechte nieuws de krant domineert. Maar lezers geven het al langer aan: de krant bevat nogal eens een overdaad aan negatief nieuws. ‘Voeg geen leed toe aan het toch al slechte nieuws’, zeggen ze. Ze hebben ook oplossingen: maak een serie over verbondenheid van mensen als tegenwicht voor het feit dat mensen in hun eigen ‘bubbel’ zitten, reserveer een hoekje voor positief nieuws of zelfs een dag met enkel ‘goed nieuws’. En kijk behalve naar problemen ook naar oplossingen: constructieve journalistiek.

Ook op de redactie is af en toe de conclusie: vandaag was de krant toch wel erg somber.

De feiten

Hoe vaak bracht Trouw positief of constructief nieuws? Een inventarisatie op hoofdlijnen van een week. Dagelijks heeft pagina twee de strip over Anton Dingeman en de rubriek Goedemorgen. En verder? Afgelopen dinsdag wordt het oorlogsnieuws op de eerste pagina’s gevolgd door interviews met Amerikanen die in Oekraïne willen gaan helpen en met positief-constructieve reportages over een jonge vrouw met een verstandelijke beperking die op een stembureau werkt en van een landgoedverkoop waarbij de natuur behouden blijft. En er is nieuws dat de economie in Oekraïne het nog relatief goed doet.

De maandagkrant staat in het teken van ‘een week van bombardementen’ maar meldt ook hoe Berlijners met open armen Oekraïeners ontvangen. In de bijlage ziet Diederik Samsom als voordeel van de oorlog een snellere energietransitie en vertelt een chirurg hoe hij het vele ziekenhuisafval gaat recyclen.

De zaterdagkrant spant de kroon deze week met voorin de hartelijkheid van het ooit zo stugge Steenbergen voor asielzoekers. Verder een foto van een eerder afgebeelde hoogzwangere Oekraïense die het bombardement op de kraamkliniek blijkt te hebben overleefd, goed nieuws voor het homohuwelijk in Chili, en het alsnog leven van een uitgestorven geachte vleermuis. In bijlage de Verdieping wordt water gewonnen uit woestijnlucht, vrolijk duurzaam geklommen, geschilderd dankzij Rembrandt en is er hoop in deze barre tijden dankzij klassieke zangers. Bijlage Tijdgeest zit weer aan de sombere kant: we begrijpen de Russen niet, het gaat slecht met insecten (ook al kan de lezer daar wel wat aan doen) en er zijn nog steeds grenzen aan de groei. Voor de cover van het magazine is dat een keuze: een te frivole voorkant achtte de bijlageredactie niet gepast.

Ook vorige week vrijdag heeft de krant een paar positieve elementen. Hier valt wel de medische rubriek ‘Het Consult’ op, waar de redactie zelf de vraag stelt wat je aan jodiumpillen hebt als de bom valt. Het antwoord: niets. De dag daarvoor moeten lezers doorbijten tot pagina 13 tot positief nieuws, over een gevonden legendarisch scheepswrak. Ondertussen hebben ze wel gelezen dat ‘een groot deel’ van de Oekraïense vluchtelingen waarschijnlijk een depressie gaat ontwikkelen. Op de voorpagina van de bijlage staat deze dag ‘uitgehold’ en direct daarop volgt een verhaal over de vraag ‘Wat is er nog over van het Nederlandse leger?’ Het theologische elftal vraagt zich af ‘of geloof helpt bij angst voor de bom’ en de kunstpagina’s concluderen naar aanleiding van een expositie: ‘Het paradijs is ook al niet meer wat het was’.

Die gevechtspauze in de puzzelrubriek gaat er niet komen, laat de maker weten: andere lezers stellen juist prijs op een test van hun actuele kennis.

Een momentopname van de Trouwwebsite op woensdagochtend: naast veel oorlogsnieuws bovenaan uitdrukkelijk ook enige aandacht voor positieve zaken, zoals een oplossing voor de warmtepomp in vriestijd en lokaal stemrecht voor tieners. En met een verwijzing naar Anton Dingeman bovenaan.

Het oordeel

Dat de oorlog tot in de kruiswoordpuzzel terugkomt, is niet verwonderlijk gezien de alomtegenwoordige verschrikkingen en de onzekerheid in Oekraïne. Juist in deze weken is het de redactie niet te verwijten dat de lezer veel negatief nieuws te zien krijgt. Bedenk dat veel lezers waarschijnlijk een groot deel van de dag ook gruwelijkheden op televisie zien. Toch is het opvallend dat een paar kranten uit de onderzochte week juist in deze tijd behoorlijk wat constructieve en positieve berichten bevatten. Dat zit blijkbaar toch in het DNA van de redactie.

Twee dingen vallen wel op: dat constructieve nieuws is nogal ongelijk verdeeld over de verschillende dagen. En het staat bijna altijd achterin de krant. Iets om meer rekening mee te houden, als de actualiteit dat toelaat. En in hoeverre moet de lezer het leed voorgeschoteld krijgen dat er nog lang niet is, maar misschien wel gaat komen, of dat als het er komt in de krant nu al fors wordt voorgesteld? Denk aan de angst voor bom, de nutteloosheid van jodiumpillen in dat geval en een ‘groot deel’ van de Oekraïnse vluchtelingen dat een depressie zou gaan ontwikkelen. Die kunnen Trouw een onnodige extra somber accent geven.