Dat persoonlijke CO2 budget moet er echt komen, maar maak het niet overdraagbaar, vindt Marjolein Rotsteeg.
Hoogleraar en Rabobank-econoom Barbara Baarsma heeft heel wat losgemaakt door een proefballon op te laten over een persoonlijk CO2-budget (Trouw, 3 augustus). De ophef ging met name over de verhandelbaarheid van uitstootrechten. Hierdoor zouden arme mensen die hun budget niet opmaken wat geld kunnen verdienen aan bijvoorbeeld rijke veelvliegers.
Om te beginnen nam vrijwel iedereen voetstoots aan dat het idee uit haar koker komt. Niets is minder waar. Het is in 2008 al bedacht door Tina Fawcett, hoogleraar aan de Oxford University. Ze heeft het plan voor personal carbon trading (PCT) toen al behoorlijk uitgewerkt. Ere wie ere toekomt. Het werd destijds door de Britse regering afgedaan als ‘een idee dat momenteel zijn tijd vooruit’ was. De grootste bezwaren waren sociale (on)aanvaardbaarheid en de hoge kosten.
Nooit meer vliegen
In Nederland heeft Henriëtte Prast, emeritus hoogleraar van de Universiteit van Tilburg en Eerste Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, het persoonlijke CO2-budget gepropageerd. Onder meer tijdens het Kenniscafé ‘Nooit meer vliegen’ in debatcentrum De Balie op 17 januari 2018.
Dan het plan zelf. Dat is in zijn kern helemaal niet zo verkeerd. De Britse bezwaren uit 2008 zijn van praktische en overkomelijke aard. Het budget zou bijvoorbeeld de vorm kunnen krijgen van de ‘grofvuilpas’ die nu door veel gemeenten wordt gehanteerd. Inmiddels is de klimaatnood bovendien zo hoog, dat het idee zijn tijd niet meer vooruit is, maar op de politieke agenda zou moeten staan. Alles en iedereen zal zijn steentje of zwerfkei moeten bijdragen.
En daar wringt de schoen voor wat betreft de overdraagbaarheid van een CO2-budget. De superrijken halen lachend hun schouders op over een hogere prijs voor hun uitstoot. Het is de categorie multi-miljonairs en -miljardairs die vaak van gekkigheid niet meer weten wat met hun geld te doen.
Ze vliegen jaarlijks met hun privé-jets naar het Zwitserse Davos om met regeringsleiders en ministers tijdens het World Economic Forum onder meer te praten over de klimaatverandering. Ze kopen aan de lopende band nieuwe kleren of hebben zelfs eigen modehuizen, hebben meerdere villa’s en penthouses in verschillende landen over de hele wereld, bezitten superjachten. Om nog maar te zwijgen van degenen die hun eigen ruimteraket hebben of die willen. Het zijn juist zíj die hun carbon footprint dringend moeten decimeren.
Immers: ‘De rijkste 1 procent van de wereldbevolking stoot twee keer zoveel CO2 uit als de armste helft’, zo wees onderzoek van Oxfam Novib in 2021 uit. Als zij hun uitstoot meer dan halveren, zet dat zoden aan de dijk.
Op de pof
De mensheid teert in rap tempo in op de natuurlijke reserves van de planeet. Earth Overshoot Day, de dag waarop de mens heeft opgesoupeerd wat de aarde in een jaar kan aanvullen, viel in 2022 al op 28 juli. Bijna een maand eerder dan in 2021. De rest van het jaar leven we dus op de pof van de planeet. Zonder ingrijpende verandering van levensstijl van de rijke(re)n raakt die ooit op.
Juist omdat voor de superrijke grootvervuilers geld geen rol speelt, zou een CO2-budget niet overdraagbaar moeten zijn.
Uitstootrechten moeten schaars zijn en niet onderhevig aan marktwerking. Voor gewone en arme mensen is geld een schaars goed. Het is voor sommigen van hen elke maand puzzelen om uit te komen met hun inkomen. Zo zouden de (super)rijken moeten leren hoe het is om te moeten uitkomen met een beperkt CO2-budget.
In plaats van én/én/én wordt het óf/óf/óf. Omdat nu eenmaal niet alles kan. De aarde zou er wel bij varen.
Marjolein Rotsteeg lezer te Hoenderloo
Lees ook:
Heeft het voorstel van Barbara Baarsma om CO2-budget in te voeren kans van slagen?
Econoom Barbara Baarsma pleitte in de media voor een persoonlijk CO2-budget, waardoor consumenten voortaan nog maar een maximale hoeveelheid CO2 mogen uitstoten. Experts vrezen dat zo’n systeem ongelijkheid in hand werkt.
De noodzaak van leefstijlverandering kun je niet afkopen
Het is nu ook weer niet nodig om econoom Barbara Baarsma alle hoeken van de kamer te laten zien, zoals de afgelopen dagen gebeurde op de sociale media. Haar voorstel - zelf spreekt ze van een gedachte-experiment - geeft in elk geval stof tot nadenken.
