Georgië zit klem tussen Rusland en de EU

Onder druk van massale demonstraties in hoofdstad Tbilisi heeft de Georgische regering aangekondigd een omstreden wetsvoorstel in te trekken waarmee de overheid ngo’s en mediaorganisaties tot ‘buitenlandse agent’ kan bestempelen. Het is nog even afwachten of de regering onder leiding van de partij Georgische Droom dit daadwerkelijk zal doen, maar de aankondiging zorgde in ieder geval al voor een zucht van verlichting in Tbilisi.

Dit voorstel lijkt sterk op de Russische wet om ngo’s, mediaorganisaties en personen tot buitenlandse agent te bestempelen indien ze financiële steun uit het buitenland krijgen. Deze wet, ingevoerd in 2012, blijkt een van de belangrijkste instrumenten van de Russische president Poetin om elke vorm van oppositie het zwijgen op de leggen. Bovendien heeft het sterke connotaties met het Sovjet-verleden, toen ‘buitenlandse agent’ synoniem was aan een landverrader.

De partij Georgische Droom neigt naar een pro-Russische, minder westerse en meer autoritaire koers en wordt – op de achtergrond – geleid door de oligarch Bidzina Ivanisjvili. De partij heeft diverse malen de verkiezingen gewonnen, voor het laatst in 2020. Ze heeft een grote meerderheid in het parlement. Het merkwaardige is dat er tegelijkertijd onder de Georgische bevolking een grote aanhang is voor het lidmaatschap van de EU.

Geen kandidaat-status EU

Het land kent al een associatieverdrag met de EU en heeft inmiddels – schoorvoetend – een aanvraag ingediend om lid te worden van de EU. Dit gebeurde vlak nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen. Tot teleurstelling van velen in Tbilisi werd het land niet de kandidaat-status toegekend, omdat het volgens Brussel niet aan de voorwaarden voldoet. Onder andere moet de macht van Ivanisjvili worden teruggedrongen.

En hiermee tekent zich de spagaat af waarin het land sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie verkeert. Het land ligt geografisch ver van de EU, tegen Rusland aan, en is er economisch afhankelijk van. Een groot deel van de export gaat naar Rusland. Tegelijkertijd heeft Rusland twee stukken Georgië afgepakt, Abchazië en Zuid-Ossetië. De Georgische bevolking ziet dan ook meer heil in toenadering tot de EU en de Navo, maar is ook in meerderheid bereid te stemmen op de meer pro-Russische partij Georgische Droom. Vergelijkbare ontwikkelingen zijn waar te nemen in Moldavië, en eerder – voor de oorlog – in Oekraïne.

Georgië probeert zich met vallen en opstaan te onttrekken aan de Russische invloed, die hardnekkig is, maar ook een voedingsbodem onder de bevolking heeft. Rusland zal Georgië – voor menig Rus een soort Frankrijk aan de Zwarte Zee – niet zomaar opgeven. Bemoedigend is wel dat de regering lijkt te luisteren naar de demonstranten, maar of dat opportunisme is of serieus gemeend, zal nog moeten blijken.