Geeft eeuwige grafrust ook de achterblijvers meer rust?

Het laatste afscheid vraagt om steeds meer keuzes. Ook over het ooit ruimen van een graf.

Tien jaar grafrust is genoeg. Daarna mag haar graf geruimd worden, om zo plaats te maken voor een ander, schreef columnist Marli Huijer (Trouw, 17 januari). Ze reageerde op de reportage over de nieuwe islamitische begraafplaats, die eeuwige grafrust biedt. Voor moslims die geloven in de weder­opstanding is dat belangrijk. Ook ­orthodoxe joden willen graven niet ruimen, vanuit dat geloof.

Aan eeuwig komt daarom wel een keer een end, bijvoorbeeld als het tijd is voor die wederopstanding. Maar ook als dat geloof in een opstanding van de doden er niet is, kan er genoeg reden zijn om een graf niet na tien jaar meteen te ruimen, de wettelijk minimale termijn. Het ruimen van een graf kan voelen als het keihard ontkennen van de betekenis die de overledene ooit gehad heeft. Als een graf voor de eeuwigheid verkregen is, hoeft die nare beslissing om het te ruimen niet genomen te worden.

Allemaal dezelfde grafsteen

Dat maakt het misschien makkelijker voor de achterblijvers. Zoals het ook makkelijker is als er een geschreven of ongeschreven regel is dat alle graven er hetzelfde uit moeten zien, op natuurlijk de namen na en de data van geboorte en overlijden. Op joodse begraafplaatsen is dat al wel te zien. Allemaal dezelfde grafstenen, vanuit de gedachte dat je allemaal op dezelfde manier ter wereld komt en het daarom eerlijk is om ook allemaal in eenzelfde soort graf gelegd te worden. Geen verschil tussen rijk en arm, tussen ambitie en bescheidenheid. Die ongeschreven regel heeft ook heel lang op protestantse begraafplaatsen gegolden, zeker in kleinere plaatsen. Vooral niet opvallen door een grotere steen, of door een kleurig monument. Geen bloemen!

Ook dat is veranderd, de afgelopen jaren. Daarmee zijn de achterblijvers wel opgezadeld met de uitdaging om veel keuzes te moeten maken. Een wandeling langs een nieuwer deel van een begraafplaats laat zien dat geen twee grafmonumenten hetzelfde zijn. Ze drukken uit wat voor persoon de overledene was, welk beroep die had, welke liefhebberij, en ook misschien uit wat voor familie die kwam.

Kleffe kadetjes

Ook begrafenissen zelf zijn allang niet meer sober met koffie en de ­iconische kleffe kadetjes, waar Trouw-columnist A.J. Klei ooit over schreef. Wijn, champagne zelfs, en lekkere hapjes zijn zeker geen uitzondering. Het is allemaal mee veranderd met de levensstijl van de ­gemiddelde Nederlander.

En nu alles snel moet, en vaak op projectbasis is, verwacht je ook dat de grafrust niet meer langer hoeft te duren dan tien jaar. Wat dat betreft is het uitgangspunt van de islamitische begraafplaats tegendraads. Eeuwig, in plaats van voor eventjes. Wel zo rustig en het stelt de familie niet voor de pijnlijke vraag of dat graf al geruimd moet worden.

Is zoiets als eeuwige grafrust niet veel makkelijker voor de familie? Of is het juist wel fijn om van alles te kunnen kiezen bij een begrafenis of crematie?