Er rust een zware last op de schouders van BBB en Caroline van der Plas

De positieve houding van BBB geeft wat hoop op een goede samenwerking in de provincies. Maar het feit dat een derde deel van de kiezers op populistische partijen heeft gestemd, baart ook zorgen.

Nieuwe bezems vegen schoon. Aangetrokken door die belofte stemt elke volgende verkiezingen een grote groep kiezers op nieuwe politieke sterren aan het firmament, uit protest tegen de gevestigde orde en beloftes dat het anders moet en zal gaan. Dat houdt ons democratisch stelsel dynamisch en de zittende macht alert. Ditmaal schudde de zittende macht zelfs op z’n grondvesten: de BBB is definitief de grootste partij geworden in alle provincies.

Maar de aardverschuiving geeft ook zorgen voor de stabiliteit van het bestuur. Het aandeel ‘zwenkende’ kiezers groeit van verkiezing tot verkiezing. Het zijn niet altijd dezelfde mensen, maar het is een groep burgers die geen ‘supporterstrouw’ meer vertoont aan de eigen partij en wantrouwend staat tegenover de zittende macht. Was het begin deze eeuw ongeveer een vijfde van de stemmers, nu is het meer dan een derde.

Poging tot meebesturen

Nieuwe partijen die hiervan profiteren doen soms een poging tot meebesturen, zoals de LPF in 2002 of de gedoogpoging van Wilders in het kabinet-Rutte I in 2010. Forum voor Democratie deed in 2019 een poging, maar moest na zijn monsterwinst genoegen nemen met deelname in slechts twee provinciebesturen. Hoe het de partij intern verder verging, is geschiedenis.

Nu staat BBB voor de opgave de eigen partij stabiel te houden én beloftes waar te maken aan de kiezer. Het is een zware last op de schouders van Van der Plas. Een grote partij leiden zonder een historie van interne democratie en een beproefd vermogen om interne tegenstellingen te overbruggen, is geen sinecure. Met de huizenhoge verwachtingen van de kiezer eerder een Herculiaanse taak. Daarvoor zijn ook binnen de partij andere bestuurders van gewicht nodig.

Wat enigszins hoop geeft is de positieve houding van de volksvertegenwoordigers van BBB tegenover samenwerking met andere partijen, zoals deze week in Trouw te lezen viel. De BBB zal – net als gevestigde partijen – bereid moeten zijn banden te smeden en compromissen te sluiten. Want ook dat zal bepalen of BBB een langere toekomst heeft.