Commentaar
Een rechtsstaat is de Israëliërs veel waard
Israël is al weken in de greep van een ernstige politieke crisis die de afgelopen dagen aan het exploderen is. Ook binnen het leger, de vakbonden en de universiteiten keert men zich tegen de regering van premier Benjamin Netanyahu. Voor de demonstranten staan de kernwaarden van de Israëlische democratie op het spel. De ultrarechtse regering van Netanyahu heeft zich erop verkeken hoe diep aan deze waarden wordt gehecht.
De protesten verliepen tot nu toe vreedzaam. Het verzet is gericht op het plan van de regering om het hooggerechtshof door politieke benoemingen afhankelijker te maken van de regering, en de mogelijkheid van het hof om wetten ongrondwettelijk te verklaren drastisch in te perken. De regering vindt dat nodig, want het hooggerechtshof zou niet meer representatief zijn als gekeken wordt naar de diversiteit van de Israëlische samenleving.
Afgelopen zondag stak de Israëlische premier het lont in het kruitvat door de minister van defensie te ontslaan. Die riep in een toespraak op met elkaar in gesprek te gaan. Hij voorspelde een splijting van de samenleving. Zelfs binnen het leger scharen steeds meer militairen zich achter de demonstranten. De universiteiten sloten de deuren en vakbonden kondigden een algemene staking aan. Inmiddels zijn bedrijven, investeerders en zelfs een trouwe bondgenoot, de Verenigde Staten, zeer bezorgd.
Oppositie niet serieus genomen
En die zorgen zijn terecht. Want als de ultrarechtse en conservatieve regering haar zin krijgt, dan gaat Israël onvermijdelijk richting een autoritaire staat. Een staat waar de zittende macht het steeds meer alleen voor het zeggen krijgt. Waar kritiek steeds minder wordt geduld en de oppositie niet serieus genomen. Een autoritair democratisch stelsel zoals we tegenwoordig zien in Hongarije en Polen, waar de zittende macht steeds meer de touwtjes in handen krijgt en oppositie, de rechterlijke macht en media aan banden legt.
Premier Netanyahu overleefde een motie van wantrouwen in de Knesset, maar dat versterkte de oppositie alleen maar. Hij zette de protesten weg als een poging om ‘anarchie’ te creëren en nieuwe verkiezingen uit te lokken, maar dat helpt niet. Israël is een diep verdeeld land geworden, met aan de ene kant gematigd-progressieven en aan de andere kant een grote en groeiende groep ultraconservatieven en orthodox religieuzen, die Israël in een zelfgekozen isolement willen brengen.
Wat de Israëlische demonstranten willen, is respect voor mensenrechten zoals die in de hele Westerse samenleving worden gekoesterd. De democratische rechtsstaat is het alleszins waard om de straat voor op te gaan. Deze protesten zijn een hoopvol en krachtig signaal aan de Israëlische regering. Netanyahu heeft nu een pauze ingelast en overleg met de oppositie aangekondigd. Maar de wet zelf is helaas nog niet ingetrokken.
Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
