Wat Henrie Ensink betreft is ‘de kloof’, vooral die tussen boer en stedeling, een terugkerend modeverschijnsel. ‘Dit begrip duikt steevast op in gepolariseerde tijden’, zegt de leraar in een asielzoekerscentrum.
Philip Dröge (Tijdgeest, 21 januari) levert een zeer lezenswaardige bijdrage over het fenomeen van de veronderstelde kloof tussen stad en platteland. Eindelijk iemand die alle opgeblazen verschillen tot realistische proporties terugbrengt: veel gedoe over niets.
Niet om op dit verhaal iets af te dingen, maar voor iets meer volledigheid voeg ik deze waarneming toe vanaf, vanuit de Randstad gezien, de andere kant van Amersfoort.
Dröge begint met de oudejaarsstunt van het verdwenen Top 2000-symbool, dat door een oudejaarsclub is versleept van Hilversum naar Friesland om – zoals ze zelf zeiden – de kloof tussen stad en platteland aan de kaak te stellen. Niets is minder waar: het slepen is weliswaar een oude jaarwisselingstraditie in het noorden, maar een afstraffing was het niet, veeleer een knipoog.
Voorspelbare woedeuitbarsting
In mijn geboortedorp, het zuid-Drentse oliedorp Schoonebeek, werd destijds ook volop gesleept. De plaatselijke drogist was jarenlang het mikpunt, niet omdat daar iets te slepen of te straffen viel, maar omdat de versleepte dranghekken, fietsenrekken, verkeersborden et cetera steevast voor zijn winkel belandden. Even steevast beloonde hij met zijn voorspelbare woedeuitbarsting onbedoeld de actie: het ging om de ophef en die was met zijn rituele woedeuitbarsting ook dat jaar weer gescoord. En misschien kwam er zelfs een bekroning in de vorm van een foto in de Emmer Courant op 2 januari.
Ook gebeurde het wel dat de fietsen van de gereformeerde en de hervormde kerkgangers verwisseld werden tijdens de oudejaarsdienst, een satirisch plagerijtje richting toenmalige reli-kloof. Niks afstraffing, het was een grap. Net zo’n grap als opgeschoten jongens die de gereformeerde kerkklok zonder aanleiding langdurig lieten beieren in de nieuwjaarsnacht, met als gevolg een boze koster.
Het slepen leverde vooral gespreksstof op gedurende de saaie nieuwjaarsdag. Bij het nuttigen van de vele ‘iezerkoeken’ (platte of opgerolde nieuwjaarswafels) of ‘knieperties’ taxeerde men de eventuele schade, lachte erom of toornde erover. Men sloot zich aan bij de kritiek van de politie of haalde de schouders erover op. Men sprak toen nog niet van testosteronbommen, maar van kwajongensstreken.
Kortom, dit alles speelde zich binnen het dorp zelf af, niet tussen dorp en stad. Trouwens, welke stad had dat moeten zijn? Niks kloof, zoals anno 2023 voortdurend gesuggereerd wordt.
Niet voor niets duikt dit begrip steevast op in gepolariseerde tijden. Zodra het polarisatiemonster de kop weer eens opsteekt, moet er blijkbaar om publicitaire redenen ophef gecreëerd worden over deze of gene vorm van onbehagen. Het monster wil op onregelmatige tijden gevoed, gelaafd en vooral geloofd worden.
Gemakzuchtig frame
Dröge haalt mij de woorden uit de mond met zijn vaststelling van een gemakzuchtige overdrijving, momenteel veelal in de vorm van stad ‘tegenover’ platteland. De omgekeerde driekleur lijkt in dit gemakzuchtige frame voor het platteland te staan, echter ter plaatse in Drenthe en Overijssel is er net zo goed overtuigde bijval als felle afwijzing.
Niks kloof tussen boer en stedeling, dus. Was de intense en treurige realiteit van heel veel boeren maar zo simpel en overzichtelijk. Deze treurigheid loopt op het platteland wel meer in het zicht en is er dus makkelijker te begrijpen, ook zonder publiciteit.
Dit stad-versus-landframe is net zo onzinnig als de veronderstelling dat de anarchistische binnenstadsverwoestingen in Den Bosch en Rotterdam in het jaar 1 na corona typisch (Rand)stedelijk zouden zijn. Er was grote schade, boosheid, verdriet, politie- en ambulancemedewerkers likten noodgedwongen hun wonden. De enige zinnig te constateren kloof was en is die tussen aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag.
Nadat het polarisatiemonster weer voldoende gevoed, bedwelmd of onttoverd is, verdwijnt het weer voor onbepaalde tijd in z’n winterslaap. Dat wil zeggen: nadat de duiders van het NOS Journaal ons hebben voorgelicht over hoe we de meest recente ophef moeten interpreteren en de kranten, de websites en de apps de vaste feit-of -fictierubriek dan wel ‘5 vragen over ...’ hebben gevuld. Als slaapmutsje voor het monster doet het EenVandaag Opiniepanel als laatste een duit in het ophefzakje. Daarna is het wachten op de eerstvolgende verzonnen of gecultiveerde kloof.
Nieuwe ophef, nieuwe kloof, olie op de golven, rust in de tent. Dat zal in 2023 niet veel anders zijn. Zou het een ophefrijk of ophefarm jaar worden?
Lees ook:
Dé kloof tussen stad en platteland? Die bestaat niet
Sinds Nederland de kloof heeft ontdekt, raakt het niet uitgepraat over die diepe diepte die gaapt tussen stad en platteland, tussen bier- en koffie-met-havermelkdrinkers. Maar waar is dat ding dan, vraagt Philip Dröge zich af.
