Een meer dan onaangename aanval op Christianne van der Wal

Caroline van der Plas zei vorige week na het verschijnen van het stikstofrapport dat ze een beetje verliefd is geworden op Johan Remkes. Waarmee overduidelijk werd: hier is iets helemaal misgegaan.

De man is uitgegroeid tot een haast mythisch figuur, zonder hem zou dit land verloren zijn. Maandag meldde Trouw dat de overwerkte en onderbezette jeugdzorg ‘een Remkes’ wil; iemand die een doorbraak kan forceren. Nog even en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers en de Belastingdienst vragen ook om een Remkes. Albert Heijn kennende kunnen we straks sparen voor onze eigen mini-Remkes, als magneetje op de koelkast.

Opvallend genoeg vindt de hoofdrolspeler zijn rol enorm opgeblazen. Sterker: hij had helemaal niet gevraagd willen worden als bemiddelaar tussen kabinet en boer. In een openhartig gesprek met vakblad Boerderij, een week geleden, noemde Remkes het ‘uiterst merkwaardig’ dat er een onafhankelijk gespreksleider nodig was. “Het is een soort tijdelijke politieke aflaat geworden om voorlopig wat rust in de tent te krijgen.”

Vredestichter

Remkes haalde in dat interview hard uit naar CDA-leider Wopke Hoekstra, vanwege diens goedkope aanval op het regeerakkoord deze zomer. Daarna riepen de coalitiepartijen, uit angst in een kabinetscrisis verzeild te raken: we wachten op het advies van Remkes. Eerst moest deze VVD’er dus als informateur de kabinetsformatie redden, daarna werd hij in de rol van vredestichter gedrukt. Zijn irritatie is meer dan begrijpelijk.

Vergeet niet dat dit vierde kabinet-Rutte niet minder dan 29 bewindslieden telt. Liefst twee ministers zijn vrijgesteld om de toekomst van de landbouw vorm te geven. En toch moet iemand van buiten de boel vlottrekken. Staatsrechtelijk een hele rare gang van zaken, zei Remkes terecht.

Laten we ook niet vergeten dat het kabinet dit voorjaar Stef Blok aanstelde als ‘Nationaal Coördinator Sanctienaleving en Handhaving’, toen bleek dat de strafmaatregelen tegen Rusland weinig effect sorteerden. Dit is natuurlijk het werk van de minister van buitenlandse zaken, maar die blijkt in een kabinet te zitten dat het eigen werk uitbesteedt zodra het een beetje lastig wordt.

Ongemakkelijk

Ondanks alle gemor lijkt Johan Remkes in zijn opzet geslaagd. Het conflict over stikstof is in ieder geval politiek gepacificeerd. De perspresentatie over zijn verzoeningsmissie ging wel hand in hand met een soort liefdesverklaring aan de boer. Het was meer dan ongemakkelijk. Hij vertelde dat hij geschrokken was van de ‘oprechte wanhoop’ bij de agrariërs die vrezen voor de toekomst van hun bedrijf. Hij zei ook de heftige emoties onder de boeren heel goed te begrijpen.

Tijdens de persconferentie zat op de eerste rij Christianne van der Wal, de minister van stikstof die in juni te maken kreeg met een doodsbedreiging en met radicale boeren die haar tot aan de eigen tuin intimideerden. Remkes zei nog wel dat wetsovertredingen afgekeurd moeten worden, maar het beeld dat na de persconferentie bleef hangen was dat van de boer die in zijn bestaansrecht wordt bedreigd en die begrijpelijkerwijs zijn woede richt op het kabinet, en in het bijzonder op een minister die eindelijk, na decennia van stilstand en politieke angst, de durf heeft noodzakelijke maatregelen te treffen.

Meer dan ongemakkelijk dus. En meer dan onaangenaam.

Bart Zuidervaart is chef van de redactie politiek. Hij schrijft wekelijks een column.